چگونه فرزندم را به ریاضی علاقه‌مند کنم؟

با شنیدن نامِ ریاضی احتمالا لرزه بر اندامِ بسیاری از خوانندگان می‌افتد. درسی که از اولین روز مدرسه سراغ دانش‌آموز می‌آید و تا آخرین روزهای تحصیل کنارش باقی می‌ماند. ریاضی در بیشتر رشته‌های دانشگاهی به شکل‌های مختلف حضور دارد. خیلی دوست دارید بدانید چگونه می‌توانید فرزندانتان را از همان کودکی به درسِ ریاضی علاقه‌مند کنید؟ در این مقاله از سری مقالات مشاوره تحصیلی ابتدایی استادبانک به شکلِ تخصصی درباره این موضوع صحبت می‌کنیم که چگونه فرزندم را به ریاضی علاقمند کنم تا این درس برایش جذاب شود. بهترین راهِ علاقه‌مند کردن کودک به درسِ ریاضی این است که زیاضی را در زندگیِ رورمره خود جاری کنید. می‌پرسید چطور؟ کافیست ادامۀ مقاله را دنبال کنید.

چرا بیشتر افراد از درسِ ریاضی وحشت دارند؟

یکی از دلایل آن به پیش‌فرض‌ها و باورهای ذهنی افراد نسبت به درس ریاضی برمی‌گردد. دانش‌آموزان گاهی از خانواده، دوستان، رسانه‌ها و حتی معلمان خود می‌شوند که ریاضی درسی سخت و دشوار است و یادگیری آن از عهده هر کسی برنمی‌آید. این تلقین‌ها و سیگنال‌های منفی به مرور ذهن دانش‌آموزان را نسبت به درس ریاضی عوض می‌کند. عزت‌نفس دانش‌آموز ضعیف شده و احساس می‌کند به اندازۀ کافی برای درس ریاضی خوب نیست و نمی‌تواند آن را یاد بگیرد.

یک مورد دیگر و بسیار مهم در ترسناک شدن ریاضی، فراموش کردن مباحث قبلی و پیش‌نیاز است که در آینده باعث ایجاد سوال چگونه اقتصاد را 100 بزنیم؟ می شود. می‌دانید که ریاضیات از یک نظم خاص پیروی می‌کند و بخش‌های مختلف آن به هم مرتبط هستند. یک دانش‌آموز هر چقدر هم باهوش باشد، اگر پیش‌نیازهای یک مبحث ریاضی را بلد نباشد نمی‌تواند به آن موضوع خاص مسلط شود. پس مباحث مختلف ریاضی به شکل زنجیروار به هم متصل هستند. دانش‌آموزی که پیش‌زمینه یا به اصطلاح پایۀ ضعیفی در ریاضی دارد، هنگام یادگیری موضوعات جدید با مشکل جدا شده و فکر می‌کند ریاضی سخت است. در صورتی که اگر مشکل مرحله قبل خود را برطرف کند، احتمالا موضوع جدید را به آسانی یاد خواهد گرفت.

اگر باورهای غلط دربارۀ ریاضیات را دور بریزید و از آموزش درست استفاده کنید، آن موقع شیرینی یادگیری ریاضی را خواهید چشید.

استاد محمد پوررضا

در یکی از موارد تدریس به شاگردی برخوردم که بسیار ضعیف
بود و بدنبال معجزه نیز می‌گشت. در حدی که ایشان جدول ضرب
را به سختی بلد بودند و انتظار درصد بالای 80 در کنکور تجربی را
داشتند.
در ابتدا قصد داشتم که کلاس را کنسل کنم اما ترجیح دادم
که ابتدا با خانواده شاگرد صحبت کنم، بدون اطلاع شاگرد با
والدین او صحبت کردم و به ایشان گفتم که تا زمانیکه پایه
ریاضی ایشان تا این حد ضعیف باشد، حداقل من نمی‌توانم
کاری برایشان انجام دهم.
خانواده دانش‌آموز ابتدا از بنده تشکر کردند و قرار شد کلاس‌ها
کنسل شود، چند ماه بعد و پس از پایان کنکور آن سال، دوباره
با بنده تماس گرفته شد و خواستند که با برنامه‌ای جامع برای
کنکور سال آینده دانش‌آموز برنامه‌ریزی شود و در نهایت شاگرد
توانستند به درصد 63 در فیزیک برسند.

چگونه فرزندم را به ریاضی علاقمند کنم؟

ریاضی دریای بی‌کرانی است که تمامی ندارد. این شاخه از علم به قدری شیرین است که هر زیبایی‌های آن را درک کند عاشقش می‌شود. ریاضی به پدیده‌های مختلف زندگی می‌پردازد و به کمک آن می‌توان کائنات و ارتباط بین اجزای آن را درک کرد. هیچکس نباید از ریاضی بدش بیاید.

البته بعضی از مشکلات و اتفاقات دست‌به‌دست هم می‌دهند تا دانش‌آموزان و گاهی بزرگسالان ریاضی را یک درسِ ترسناک تصور کنند. در صورتی که در واقعیت اصلا اینطور نست. در ادامه به بررسی مواردی می‌پردازیم که کمک می‌کند فرزندتان از کودکی ارتباط مناسبی با درس ریاضی برقرار کند.

بخش اول: وجود ریاضی در زندگی روزمره

1 – با بچه‌ها حساب و کتاب را تمرین کنید

یکی از ساده‌ترین و مقدمایی‌ترین تکنیک‌های ریاضی که شما می‌توانید در زندگی روزمره خود به کار بگیرید، شمارش است. شمارش پول نقد و حساب کردن مبلغ یک کالا یا خدمت خریداری شده، شمارش تعداد علائم راهنمایی و رانندگی در مسیرِ رسیدن به مدرسه، شمارش تعداد اسباب بازی‌های پخش‌شده روی زمین و غیره.

اگر به طور طبیعی از شمارش در زندگی خود استفاده کنید و آن را در سخنان خود بگنجانید، فرزندتان نیز همین کار را تکرار خواهد کرد. این کار کمک می‌کند کودک از همان سال‌های اول زندگی خود با اعداد ارتباط خوبی برقرار کند.

2 – تشخیص شماره‌ها را با کودک تمرین کنید

کودک شما نمی‌تواند شماره‌ها روی کاغذ بنویسد و آنها را از هم تشخیص دهد. برای تمرین این کار می‌توانید  در حضورِ فرزندتان، روی یک کاغذ سفید اعداد را بنویسید و همزمان آنها را با صدای بلند بخوانید. این تمرین را چندین بار انجام دهید و سعی کنید زمانِ شمردن و نوشتن اعداد، با زبان کودک حرف بزنید. لحن شاد، شاعرانه و ریتمیک کودک را ترغیب می‌کند که این عمل را تکرار کند.

حتی اگر فرزندتان تمایلی به انجامِ این کار نداشت و تمرین‌های شما را تکرار نکرد، باز هم به کارتان ادامه بدهید. همین که کودک این تمرین را ببیند و با خواندن و نوشتن اعداد به شکلِ کودکانه آشنا شود، کافی است.

3 – روش قایم موشک بازی اعداد را بکار ببرید

روی چند کارت، اعداد 1 تا 5 را بنویسید و هر کارت را در جایی از منزل پنهان کنید. یک عدد را به قیدِ قرعه انتخاب کرده و از کودک خود بخواهید آن عدد را پیدا کند. مثلا به او بگویید عدد 5 را انتخاب کند. لازم نیست همان اولِ کار برای کودک زمان‌بندی تعریف کنید و به او فشار بیاورید. بعد از چند بار تمرین کردن، به او بگویید که مثلا در کمتر از 10 دقیقه عدد 5 را پیدا کرده و آن کارت را برای شما بیاورد. به این ترتیب کنارِ آشنایی با اعداد، کودک با مسئولیت‌پذیری و اهمیت متعهد بودن به زبان آشنا خواهد شد.

با این روش هم با فرزندتان قایم‌ماشک بازی کنید، هم ریاضیت یاد بگیرید.

4 – تاثیر ریاضیات در زندگی روزمره را با کودک در میان بگذارید

ریاضی در زندگی روزمرۀ همۀ ما وجود دارد. در طول روز شما به شکل‌های مختلف از ریاضیات استفاده می‌کنید. مثلا بعد از خرید هزینۀ آن را حساب کرده و پرداخت می‌کنید. یا هنگام آشپزی مقادیر مشخصی از مواد غذایی را استفاده می‌کنید یا مثال‌های متعدد دیگر.

لازم نیست کار سختی انجام دهید. فقط همین کارها را با صدای بلند با کودک در میان بگذارید تا او با اهمیت و کاربرهای ریاضی در زندگی روزمره نیز آشنا شود. حتی کودک را ترغیب کنید که او هم در انجام کارهای شخصی خود نکات مربوط به ریاضی را کشف کرده و آنها را نام ببرد.

ریاضی در تمامِ ابعاد زندگی ما انسان‌ها وجود دارد. آن را پیدا کرده و به فرزندتان نشان دهید.

5 – شکل‌ها را فراموش نکنید

هندسه بخشِ مهمی از ریاضیات است. کار روی شکل‌ها و آشنایی با آنها برای درکِ مفاهیم هندسه ضروری است. سعی کنید در زندگی روزمره کودک را با شکل‌های مختلف آشنا کنید و این شکل‌ها را به او نشان دهید.

مثلا اگر به آشپزی علاقه دارید، هنگام پختن کیک به کودک خود بگویید که کمکتان کند. در حینِ کار و کیک‌ها را به شکل‌های چهارگوش، گرد، مستطیلی، مربعی و غیره آماده کنید و از کودکتان بخواهید این کار را با شما انجام دهد. به این ترتیب در کنارِ انجام یک تفریحِ سرگرم‌کننده می‌توانید به کودکتان هندسه نیز درس بدهید. البته نیازی نیست به او فشار بیاورید که حتما اسامی شکل‌های هندسی را حفظ کند یا بلد باشد. همین که تفاوت آنها را از هم تشخیص دهد برای شروع عالی است.

در کودکی فرزندتان را با شکل‌های مختلف آشنا کنید.

6 – سوالات ارزیابی بپرسید

از کودک خود سوالاتی بپرسید که ذهنش را مشغول کرده و او را به تفکر و ارزیابی صورت سوال وادار کند. برای مثال می‌توانید از کودک خود سوال کنید که چقدر آب لازم است تا این ظرف شیشه‌ای را پر کنیم؟ البته طبیعتا کودک نمی‌تواند با واحدهایی مثل لیتر یا سی‌سی جواب شما را بدهد. اما همین که به او اجازه بدهید در ارزیابی و تحلیل تلاش کند، کافی است. سعی کنید با انجام یک آزمایش حدسیات خود کودک را به شکلِ عملی برایش اجرا کرده و به او نشان دهید که چقدر درست برآورد کرده است. برای مثال اگر کودک گفت با 4 لیوان آب این ظرف پر می‌شود، 4 لیوان آن داخل ظرف بریزید تا با هم ببینید چقدر از حجم ظرف را می‌گیرد.

بخش دوم: تمرین ریاضی

1 – شماره‌ها را روی کاغذ یادداشت کنید

می‌توانید روی یک برگه، اعداد 1 تا 5 را به شکلِ کمرنگ یادداشت کرده و از کودک خود بخواهید به تقلید از شما آنها را پررنگ کند. روش های لمسی بیشتری هم وجود دارند که می‌توانید آنها را نیز امتحان کنید. همانند رسم اعداد در شن یا ماسه و نشان دادن آنها به کودک.

2 – با روش نقطه کار کنید

این تکنیک، روش نقاشی نقاط زیر اعداد است که باعث می‌شود که کودک مشکلات جمع و تفریق را حل کند. می‌توانید به این صورت به او این اعمال را یاد بدهید:

ابتدا یک برگه مقابلش گذاشته و از او بخواهید از 1 تا 10 را روی کاغذ بنویسد. سپس زیر هر عدد، به تعداد همان عدد نقطه نقاشی کند. مثلا زیر عدد 1 یک نقطه بکشد، زیر عدد 2 دو نقطه، زیر عدد 3 سه نقطه و الی آخر. سپس از او بپرسید اگر من یک نقطه از زیر عدد 2 بردارم و زیر عدد 1 اضافه کنم، چند نقطه از زیر عدد 2 کم شده و به عدد 1 اضافه می‌شود؟ با این روش شما به طور همزمان هم مفهوم جمع را به او آموزش می‌دهید، هم مفهوم تفریق. حتی می‌توانید از کودکتان بخواهید با انگشتان دست خود جمع یا تفریق را نشان دهد.

3 – از روش حفظ کردن مفهومی استفاده کنید

حفظ کردن مفهومی برخی از مطالب به همراه یادآوری آنها، فهم ریاضی را آسان و سریع‌تر می‌کند. مثلا حفظ کردن فرمول‌ها یا جدول ضرب. این‌کار باعث می‌شود کودک برای حل هر مسئله نیازی به پیدا کردن فرمول موردنظر نداشته باشد. می‌توانید برای یاد دادن این مفاهیم به کودک خود از جداول زمان استفاده کنید. مثلا استفاده از فلش‌کارت‌ها توصیه می‌شود.

4 – از سایت‌های مختلف برای ایده‌های جدید استفاده کنید

از سایت‌ها برای پیدا کردن ایده‌های جدید استفاده کنید. اگر برای آموزش ریاضی از روش‌های قدیمی خسته شدید، می‌توانید از طریق وب‌گردی با مطالب و ابزارهای جدید آشنا شوید. سایت‌های آموزشی جالبی وجود دارند که به کمکِ آنها می‌توانید ایده‌های مناسبی برای فرزندتان پیدا کنید. می توانید با پیدا کردن صفحات بازی‌های فکری و سرگرم کننده به درک و یادگیری بهتر ریاضی کودک خود کمک کنید. می‌توانید برای شروع سری به بازی‌های ریاضی و معمایی در Google Play بزنید.

بخش سوم: استفاده از ابزارهای مختلف

1 – بازی با اسباب بازی‌های ساختمانی

اسباب‌بازی‌های لگو و پازل و غیره کمک زیادی به کودک شما برای درک بهترِ مفاهیمِ ابعاد و روابط فضایی می‌کند. علاوه بر این، این اسباب‌بازی‌ها در ایجاد ایده‌های بزرگتر و پیچیده‌تر در ذهن کودک، نقش پررنگی دارند.

2 – اُریگامی را امتحان کنید

اُریگامی نامِ یکی از کاردستی‌های ژاپنی است که در سراسر دنیا استفاده می‌شود. در این کاردستی کودک با تا زدن کاغذ می‌تواند به طرح‌های هندسی مختلفی برسد. به کمکِ اُریگامی می‌توان شکل‌های هندسی مختلفی ساخت. اُریگامی یک روش عالی برای علاقه‌مند کردن کودک به ریاضی و هندسه است.

3 – یادگیری موسیقی

کودکانی که موسیقی یاد می‌گیرند، معمولا در ریاضی عملکرد بهتری دارند. مهارت‌های اولیۀ شمارش درک تئوری موسیقی ضروری است. در ضمن تفکر خلاقانه‌ای که کودک در شناختِ مفاهیم موسیقی و تمرین قطعات مختلف موسیقی دارد، رابطه‌ای قدرتمند با تفکر مورد نیاز برای ریاضی و حل مسائل دارد.

خیام نیشابوری، فارابی، ابن‌سینا و بسیاری از دانشمندان پرافتخار ایرانی درک بالایی از موسیقی داشتند.

4 – بازی فروشنده و مشتری

بهترین بازی برای آموزش حساب و کتاب کردن یا به قولی خرید و فروش، بازی فروشنده و مشتری است. در این بازی بهتر است اول شما فروشنده شوید و فرزندتان مشتری؛ برای انجام این بازی در قدمِ اول یک میز تهیه کنید و روی آن به دلخواهِ خودتان چند قلم جنس بچینید.

از کودک خود بخواهید که وارد مغازه شده و قیمت یکی از اجناس را بپرسد. حتی به او پول هم بدهید تا وقتی خواست چیزی بخرد پولش را پرداخت کند. در صورت موفقیت او، برای تشویق فرزند خود می‌توانید بعد از پایان بازی با همان پول که به او داده بودید، برایش بستنی خریده و لحظات شادی را با هم تجربه کنید.

بخش چهارم: تمرین با نوجوانان

1 – اجازه دهید خودشان به تنهایی مسئله را حل کنند

مسئله‌ای ذهن فرزند شما را درگیر کرده است، شاید وسوسه شوید که در حل مسئله به او کمک کنید. اما اینکار را انجام ندهید. اجازه دهید فرزندتان از طریق آزمون و خطا و بررسی راه‌های مختلف به جواب برسد. این کار ذهن فرزند شما را برای درک مفاهیم ریاضی آماده می کند. تنها کاری که شما می‌توانید انجام دهید تشویق آنها است تا بتوانند بطور مستقل فکر کنند.

2 – ترکیب ریاضی با سایر رشته‌ها

برای بعضی از کودکان یا نوجوانان ریاضی به تنهایی جذابیت لازم را نداشته و هیجان‌انگیز و سرگم‌کننده نمی‌باشد. در این شرایط بهترین کار این است که ریاضی را با رشته‌های دیگر ترکیب کرد تا جالب‌تر شود. مثلا می‌توان ریاضی را با درسِ تاریخ ادغام کرد، برای مثال در صورت سوال می‌توان اشاره کرد که در یک دورۀ تاریخی خاص، چه تعداد انسان به وسیلۀ طاعون از دنیا رفته‌اند؟ می‌توانید چند نمونه ترکیبِ جذاب مثال بزنید؟

ریاضی به راحتی با رشته‌های دیگر ترکیب می‌شود.

3 – برای حل یک مسئله رویکردهای مختلف را به آنها آموزش دهید

سعی کنید ذهن فرزند خود را چندجهتی کنید. برای حل یک مسئله کمکش کنید تا راه‌های مختلف را بررسی کند تا به این ترتیب فقط برای حل آن سوال، به یک راه‌حل اکتفا نکند. داشتن رویکردهای مختلف به فرزند شما  کمک می‌کند که سوالات و مشکلات پیچیده‌تر را هم بهتر مدیریت کرده و از پس حل آنها بربیاید.

اجازه بدهید فرزندتان ذهنِ آزاد و خلاقی داشته باشد.

4 – وقتی در حال تلاش هستند آنها را تشویق کنید

خیلی مهم است که نگاهِ فرزندتان را نسبت به درس ریاضی تشخیص دهید. اگر آنها نسبت به ریاضیات احساس خوبی نداشته باشند یا فکر کنند این درس سخت‌تر از آن است که یادش بگیرند، ممکن است هیچ‌وقت شیرینی درس ریاضی را نچشند. ذهنیت دانش‌آموز نقش مهمی در یادگیری ریاضی دارد. سعی کنید این موضوع را مستقیم و غیرمستقیم با فرزندتان مطرح کنید که برای یادگیری ریاضی توانایی لازم را دارند و گاهی باید بیشتر تلاش کنند.

فرزند خود را تشویق کنید که به یادگیری ادامه دهد.

جمع بندی نهایی

بچه‌ها یک شبه عاشق ریاضیات نمی‌شوند. بیشتر آن‌ها به خاطر ناشناخته بودن ریاضی و درک نکردن آن سعی می‌کنند تا جای ممکن از ریاضی و دنیای آن فاصله بگیرند. حتی گاهی به خودشان برچسب می‌زنند که من به اندازۀ کافی باهوش نیستم و نمی‌توانم ریاضی را بفهمم. اینجا وظیفه شماست که دست به کار شوید و جواب این سوال را بگیرید که چگونه فرزندم را به ریاضی علاقمند کنم.