انواع روش مطالعه و نحوه درس خواندن؛ هنر درست درس خواندن!
آنچه مطالعه خواهید کرد
نحوه درس خواندن صحیح، چیزی نیست که دانشآموزان شانسی به آن دست پیدا کنند. مربیان و روان‌شناسان، سال‌ها برای تعریف استاندارترین نحوه درس خواندن، مطالعه کرده‌اند. آن چه به عنوان نحوه مطالعه صحیح معرفی می‌شود، نتیجه آزمایشات فراوانی است که بر روی گروه‌های دانش‌آموزی و دانشجویی مختلف انجام شده است تا در نهایت بهترین روش مطالعه برای دروس مختلف شناسایی شود.
همین‌طور تعاریفی که تحت عنوان روش مطالعه کنکوری دروس به دانشآموزان توصیه می‌شود، عموما تلفیقی از نتایج به دست آمده از مطالعات دانشگاه استنفورد، ایندیانا و شیکاگو است. بنابراین آن چه در ادامه گفته می‌شود، لزوم پیروی از نحوه درس خواندن صحیح و چهارچوب‌های آن است.
استادبانک، سامانه انتخاب معلم خصوصی است و دانشآموزان و دانشجویان، می‌توانند برای تقویت درس‌های مختلف از کمک برترین اساتید تدریس خصوصی کشور بهره ببرند. در این بخش تیم مجله استادبانک با کمک مشاورین تحصیلی، مقاله‌ی را برای بررسی کامل روش‌های مطالعه آماده کرده است.
تعریف کلی روش مطالعه و نحوه درس خواندن صحیح
نحوه درس خواندن صحیح، به شما کمک میکند که حجم بالای اطلاعاتی که در مقابلتان قرار دارد را در کوتاه‌ترین مدت به خاطر بسپارید. مهم‌ترین نکته‌ای که درباره آموزش شیوه درس خواندن وجود دارد، شخصی سازی روش مطالعه درس‌ها است.
پس از این که شیوه مطالعه هر درس را یاد گرفتید، باید عادت‌های غلط مطالعاتی خود را شناسایی کرده و نسبت به از بین بردن آنها اقدام کنید. آن چه که پس از شخصی‌سازی روش مطالعه و از بین بردن عادت‌های غلط مطالعاتی به آن می‌رسید، همان چیزی است که از آن تحت عنوان نحوه درس خواندن صحیح یاد می‌شود.
پیروی از نحوه درس خواندن صحیح چگونه باعث پیشرفت تحصیلی می‌شود؟
یادگیری بر اساس استانداردهای مطالعاتی، سرعت دریافت مطالب را افزایش میدهد. علاوه بر افزایش سرعت یادگیری، مطالعه بر اساس نحوه درس خواندن استاندارد، مطالب را برای مدت زمان بیشتری در ذهنتان ثبت میکند. نحوه مطالعه درست هر درس، بر اساس محتوای آن و شخصیت دانشآموز تعریف می‌شود. بنابراین، می‌توان اینطور استنباط کرد به تعداد هر دانشآموز یک روش مطالعه منحصر به فرد وجود دارد.
علاوه بر تعاریف اولیه و شیوه‌های شخصی سازی، چهارچوب‌های استانداردی نیز وجود دارند. لازمه جواب گرفتن از شیوه‌های مطالعاتی، پیاده‌سازی آن در این چهارچوب‌های استاندارد است. این چهارچوب‌ها عبارتند از:
- تدوین برنامه صحیح مطالعاتی
- مطالعه در مکان و زمان مناسب
- تجهیز مکان مطالعه با تمام چیزهایی که ممکن است نیازتان شود
- جدا کردن بحث الهام و انگیزه
- نت برداری مداوم در یک دفتر مخصوص
- ثبت دقیق وظایف
- استفاده از نت‌ها به عنوان ابزاری علیه فراموشی
- افزایشی حافظه با تکرار مداوم
- مرور هدفمند مطالب
تاثیر برنامه مناسب مطالعاتی بر بازدهی درس خواندن
ساعات خاصی از روز را به مطالعه اختصاص دهید. درست همانطور که برای غذا خوردن و خوابیدن برنامه دارید، باید برای درس خواندن نیز برنامه داشته باشید. نکته مهم بعدی، پایبندی به برنامه مطالعاتیتان است. بسیاری گمان می‌کنند که برنامه مطالعاتی، صرفا تعیین و مهندسی بازههای مطالعاتی است.
اما حقیقت قضیه این است که عادت‌های مطالعاتی نیز بخش مهمی از برنامه مطالعاتی محسوب می‌شوند. مدت زمان موردنیاز برای مطالعه‌ی هر درس، کاملا وابسته به مهارت‌هایتان در درس موردنظر است. اگر بر اساس استانداردترین نحوه درس خواندن جلو بروید، حین پیش مطالعه متوجه سطح مهارت‌هایتان خواهید شد. اگر کنکوری نیستید، می‌توانید به تمام درس‌های روزانه مدرسه‌تان روزی دو ساعت مطالعه در منزل اختصاص دهید.
مطالعه در زمان و مکان مناسب برای اجرای درست روش مطالعه
اگر با تمرکز کردن مشکل دارید، تصحیح محیط اطراف می‌تواند تاثیر به‌سزایی در بازدهی یادگیری شما داشته باشد. محل مطالعه شما باید جایی باشد که هیچ صدایی در آن شنیده نشود. اگر محل درس خواندنتان را ثابت کنید، روند تمرکز مغزتان سریع‌تر می‌شود. مثلا مغز شما شرطی شده که وقتی بنشینید پای سفره، منتظر غذا باشد. یا وقتی بنشینید روی مبل، آماده تلویزیون نگاه کردن شود. پس قرار است وقتی در مکان مطالعه قرار می‌گیرید، مغزتان آماده مطالعه شود.
تجهیز مکان مطالعه با تمام چیزهایی که ممکن است نیازتان شود
هرچیزی که ممکن است وسط مطالعه به آن نیاز پیدا کنید را بگذارید دم دستتان. مداد، پاک کن، خودکار، کاغذ، خوراکی، آب و هرچیز دیگری مثل ماشین حساب و غیره، به جز تلفن همراه! جای تلفن همراه بیرون از محیط درس خواندن است. وجود گوشی موبایل در محیط درس خواندن، باعث می‌شود همه‌ی نقشه‌هایتان برای پیروی نحوه درس خواندن صحیح به باد برود.
جدا کردن بحث الهام و انگیزه
تا به حال دیده‌اید که یک ورزشکار قبل از شروع مسابقه، منتظر الهام و وحی بماند؟ البته که نه! ورزشکارها هر روز تمرین می‌کنند. شاید تا سال‌ها هیچ نتیجه‌ای نگیرند اما تمرین کردن را کنار نمی‌گذارند. منظور از الهام، هر چیز عجیب و غریبی است که برای شروع منتظر آن هستید. انگیزه شما، همان نیرویی است که به شما قدرت آغاز کردن میدهد. جدا کردن بحث الهام و انگیزه، یعنی ساده کردن هرچه بیشتر چیزی که به شما قدرت شروع میدهد.
یادداشت‌برداری مداوم و تاثیر آن در روش مطالعه
نحوه درس خواندن صحیح، شکلی منظم و منسجم به مطالعه‌تان میدهد. منظم بودن شکل مطالعه، به شما کمک میکند هر زمان که به دسته خاصی از اطلاعات احساس نیاز کردید، بدانید که باید کجا سراغش بروید. تمام مطالب مرتبط با یک دیگر را در کنار هم بنویسید و همه مطالب مرتبط با درستان را در یک دفترچه نگهدارید.
حالا که با ابزارهای مورد نیاز برای افزایش بازدهی نحوه درس خواندن صحیح آشنا شده‌اید، وقت آن است که آستین‌هایتان را بالا بزنید و بروید سراغ راه های یادگیری بهتر و اصولی روش مطالعه هر درس تا روی آنها تسلط پیدا کنید.
روش‌های مطالعه کدامند؟ چگونه می توان یک از یک روش مطالعه اصولی پیروی کرد؟ اگر مطالب کتاب را دیر یاد می‌گیرید یا به سرعت فراموش می‌کنید دلیل بر کم‌هوشی شما نیست.
مطالعۀ اصولی، روش‌ها و مراحل مختلفی دارد که از آن میان، روش‌هایی مانند «خلاقیت یا طرح شبکه‌ای»، «پس‌ختام» و «دقیق‌خوانی» معروف‌تر هستند. روش‌هایی مانند «خواندن بدون نوشتن»، «خط کشیدن زیر نکات مهم»، «حاشیه‌نویسی»، «خلاصه‌نویسی» و «کلیدبرداری» نیز از روش‌های معروفی هستند که تجربه نشان داده مؤثر امّا برای مطالعه‌ای اصولی ناکافی هستند.
انواع روش مطالعه به تفکیک متدولوژی
هیچ تعریف دقیقی از روش مطالعه درست وجود ندارد. روش مطالعه درست، روشی است که دانشآموز با آن احساس راحتی کند، مطالب را سریع‌تر دریافت کند و برای مدت زمان بیشتری در خاطر نگه دارد. بر همین اساس، روش‌های کلی مختلفی تحت عنوان روش مطالعه استاندارد معرفی شده‌اند، که دانشآموز باید بر اساس شناختی که از خود پیدا کرده یک روش را به عنوان روش اصلی مطالعه خود انتخاب کند.
البته که عوامل دیگری نیز در میزان بازدهی روش مطالعه وجود دارد که در ادامه درباره آنها نیز صحبت خواهیم کرد. تیم استادبانک مجموعه مقالات بسیاری خوبی را برای شما تدارک دیده است. برای مثال، دانش آموزان رشته ریاضی به مطالب کاملی برای نحوه مطالعه کل دروس ریاضیات شامل: روش مطالعه هندسه، روش مطالعه معادلات دیفرانسیل و روش مطالعه حسابان دسترسی دارند.
یک. روش مطالعه خلاقیت و طرح شبکه‌ای
خلاقیت در کشیدن طرحی شبکه‌ای باعث می‌شود مفاهیم به طور عمیق در حافظۀ ما نقش ببندد. در روش طرح شبکه‌ای بسته به خلاقیت خود مطالب را به صورت نکته‌های کلیدی یا کلماتی که تداعی‌کننده‌ی موضوع باشد به بخش‌های اصلی و فرعی دسته‌بندی می‌کنیم.
مراحل این تکنیک:
1- مطالعۀ مطالب و درک آنها
2- نوشتن نکته‌های مهم به زبان خود و به صورت کلیدی در شاخه‌های اصلی طرح شبکه‌ای
3- قرار دادن توضیحات تکمیل‌کننده در شاخه‌های فرعی و فرعی‌تر
4- مراجعه به طرح شبکه‌ای و مشاهدۀ کلمات کلیدی برای یادآوری و مرور مطالب
روش طرح شبکه‌ای مغز به عنوان بهترین شیوه برای یادگیری معرفی شده است، زیرا درس خواندن را آسان میکند و بازده مطالعه را افزایش میدهد.
مدل‌های تکنیک شبکه‌ای، یکی از روش‌های مطالعه محسوب می‌شوند:
- مدل شعاعی:
عنوان اصلی در کادری در وسط صفحه و عناوین فرعی پیرامون عنوان اصلی و در شعاع دایره قرار می‌گیرند.
- مدل سازمانی:
عنوان مطلب در بالای صفحه قرار می‌گیرد و مطالب فرعی در پایین آن به صورت زیرشاخه درج می‌شوند.
این تکنیک مطالعه در زمان خواندن دروس حفظ‌کردنی و مفهومی، کارامدتر و مفیدتر است. در مجله استادبانک برای یادگیری روش مطالعه دروس عمومی، مقالات تخصصی متعددی نوشته شده است که با مراجعه به آنها می توانید اطلاعات خود را تکمیل کرده کنید و گام موثری برای بیست گرفتن بردارید. به شما پیشنهاد می‌کنیم، مقالات روش مطالعه ادبیات کنکور ، چگونه زبان را 100 بزنیم؟ ، چگونه دینی را 100 بزنیم؟ ، روش مطالعه زبان انگلیسی ، روش مطالعه درس عربی و روش مطالعه لغت و املا را بخوانید.
دو. روش مطالعه دقیق‌خوانی
روش دقیق‌خوانی که در زیر به مراحل آن پرداخته‌ایم باعث می‌شود ابعاد موضوع را بهتر به خاطر بسپاریم:
ابتدا مفاهیم و موضوعات کلیدی متن را به‌طور خلاصه بنویسید. خلاصه‌ها را مرور و آنها را خلاصه‌تر کنید. برای ساماندهی مطالب می‌توانید آنها را به سه بخشِ موضوع اصلی، نکتۀ اصلی و نکته‌های جزئی تقسیم کرد. بهتر است مطالب را با علامت‌های مختلف و به صورت کلمات کلیدی نشان دهید.
سه. روش مطالعه PQRST:
این روش از روش‌های مطالعه پنج مرحله دارد و به فارسی آن را «پس‌ختام» نامیده‌اند. همانطور که از اسم این روش مطالعه پیدا است، PQRST متشکل از 5 گام اصلی اس “p”یا همان preview، به معنای پیش مطالعه و دریافت کلی مطالب درس است.
“Q” یا همان Question یعنی به چالش کشیدن دانسته‌هایتان از طریق طرح پرسش است. “R” یا همان read، که طی آن باید مطالب کتاب را به دقت بخوانید و پاسخ سوال‌هایتان را پیدا کنید. “s” که مخفف summarise است و به مرحله خلاصه نویسی از دروس اشاره دارد و در نهایت “T” که مخفف test است. شما باید در مرحله T یک آزمون خیلی جدی از خودتان بگرید.
مراحل روش مطالعه PQRST عبارتند از:
1-مطالعۀ اجمالی مطالب:
هدف در این مرحله نگاه سراسری به مطالب است؛ به‌گونه‌ای که در عنوان مباحث، تصاویر و بخش‌های مختلف تمرکز شود. توجه شود که هدف از مطالعه اجمالی مطالب، یادگیری صد در صد دروس نیست. کار شما در این مرحله، بررسی فهرست مطالب و سازمان دهی ایده‌ها است. برای این کار کافی است، عناوین و دو سه جمله اول هر پاراگراف را بخوانید. بعد از آشنایی با هر بخش، بخش‌های مرتبط با شماره گذاری مشخص کنید. آنچه در این مرحله مهم است درک موضوع مطلب، آشنایی با بخش‌های اصلی و فرعی آن و نیز ربط منطقی میان مباحث مختلف است.
2-پرسش از خود:
لازم است برای افزایش تمرکز و دقّت و سرعت در فهم مطالب پس از آنکه نگاه اجمالی به مطلب کردیم از خود بپرسیم که چه چیز از مطالب درک کرده‌ایم. سوالاتی که از خودتان می‌پرسید، باید بر اساس همان یکی دو خطی که مطالعه کرده‌اید، به علاوه دانش و سواد قبلیتان باشد.
3-مطالعۀ دقیق و جزئی:
در این مرحله باید مطالب را به‌طور دقیق و کامل با درک کلّیات و جزئیات بخوانیم. در حین خواندن مطالب باید در نظر داشته باشیم به سؤالاتی که در مراحل قبل در ذهن‌مان نقش بسته پاسخ دهیم. استفاده از تکنیک‌هایی مانند: نوشتن نکات مهم، خط کشیدن زیر نکات مهم، حاشیه‌نویسی (در یادگیری مطالبی که اهمیت چندانی ندارد مؤثر است)
خلاصه‌نویسی (نوشتن آنچه درک کرده‌ایم)، کلیدبرداری (نوشتن کلمه‌ای کوتاه و پُرمعنی که دیدن آن تداعی‌کنندۀ مفهوم جمله باشد) و دیگر تکنیک‌هایی که به یادگیری کمک میکند در این مرحله مؤثر است. باید توجه داشت که هیچ‌یک از این تکنیک‌ها به‌تنهایی برای یادگیری مؤثر کافی نیست.
4-تفکر دربارۀ مطالب:
در این مرحله باید به مطالبی که خوانده‌ایم فکر کنید و دانسته‌های خود را از نظر معنایی به هم ربط دهید. تفکر در حین مرحلۀ خواندن و نیز پس از آن مؤثر است. در این مرحله باید مطالبی که خوانده‌اید را به یاد آورید و اگر مطلبی را به یاد نمی‌آورید مجدد آن را مطالعه کنید. در پایان هر بخش مطالب را از حفظ بگویید.
5-مرور:
اگر می‌خواهید برای امتحان آسوده‌خاطر باشید لازم است موضوعات اصلی و نکات مهم در پایان هر فصل را مرور کنید تا از آموختن همۀ مطالب آسوده‌خاطر شوید.
نحوه درس خواندن و شرایط جسمی و روحی لازم برای مطالعۀ درست
اگر احساس می‌کنید سه روش نام برده در یادگیری شما تأثیر چندانی ندارد گمان نبرید شما کم‌هوش یا روش‌ها نادرست است. روش‌های درست مطالعه هنگامی کارسازتر است و یادگیری را لذّت‌بخش میکند که فرد با شرایط مناسب جسمی و ذهنی به سراغ آنها برود.
ورود به سال کنکور و یا درگیری بیش از اندازه با درس مدرسه، می‌تواند دنیای بچه‌ها را هیجان‌انگیزتر کند. مدرسه محور شدن دنیای بچه‌ها می‌تواند به آنها احساس استقلال بدهد و خوشحالشان کند. با این حال ممکن است این درگیری بچه‌ها را دچار استرس مضاعف کند. حالا پرسش این است که چگونه باید با این شرایط استرس زا روبه‌رو شویم؟ در ادامه چند نکته جالب برای آمادگی جسمی و روحی بیشتر توضیح داده می‌شود که تاثیر مثبتی روی کاهش استرس و افزایش بهره‌وری شما دارند.
البته کارشناسان تیم استادبانک، به موضوع روش مطالعه کنکوری به طور کامل پرداخته‌اند. شما می‌توانید با مراجعه به این مجموعه مقالات، نکات و تکنیک‌های بسیار خوبی را یاد بگیرید.
1. ورزش کنید
ورزش کردن، یکی از اصلی‌ترین مکمل‌های روش مطالعه استاندارد است. ورزش منظم نه تنها سلامت جسمانی، بلکه سلامت روان ما را تضمین میکند. ورزش کردن باعث ترشح سروتونین و اندورفین می‌شود و این هورمون‌ها می‌توانند حالمان را بهتر کنند. گنجاندن ورزش در یک برنامه شلوغ مطالعاتی خود یک امر نسبتا چالش برانگیز است. بهتر است برای این که به ورزش کردن متعهد شوید، خودتان را در یک کلاس ورزشی ثبت‌نام کنید و یا به ورزش‌های دسته جمعی روی بیاورید.
2.زمانتان را مدیریت کنید
تا زمانی که فاکتور مدیریت زمان را جدی نگیرید، کل فرآیند درس خواندنتان مثل دویدن روی تردمیل است. می‌دوید، سریع هم می‌دوید، حتی عضلاتتان هم تقویت می‌شود، اما به جایی نمی‌رسید. چرا؟ چون آن آرامش لازم برای رسیدن به هدف را ندارید.
خدا را شکر که مسئله مدیریت زمان برای بسیاری از دانش‌آموزانی که از یک مشاور کمک می‌گیرند حل شده است. این مشکل بیشتر یقه بچه‌هایی را می‌گیرد که دچار وسواس مطالعاتی‌اند. سعی کنید وسواس خود را بشناسید و آن را درمان کنید تا بدین ترتیب بیشترین استفاده را از زمانتان ببرید.
3.خوابتان را مدیریت کنید
می‌دانیم چقدر شور و شوق دارید. می‌دانیم که همه‌ی کلیپ‌های انگیزشی دست می‌گذارند روی فاکتور خواب و یک راوی در آن سر دنیا به زبان انگلیسی فریاد می‌کشد: “بیدااااااااااااااااااار شو”. اما دوستان عزیز، عبارت “بیدار شو” با عبارت “بیدار بمان” فرق میکند.
بیدار شو، خطاب به کسانی است که ساعات معینی از روز را می‌خوابند و می‌خواهند بیدار شوند. حتما ساعات معینی را به عنوان ساعت خواب در نظر بگیرید، مکان مطالعه و خواب را از یکدیگر جدا کنید و پیش از خواب از نوشیدن هرگونه نوشیدنی کافئین دار پرهیز کنید.
اجرای روش مطالعه صحیح و نحوه درس خواندن اصولی با کمک خدمات آموزشی مختلف استادبانک
روش مطالعه درست در کنار عوامل محیطی، مهم‌ترین بخش‌های آمادگی برای شروع مطالعه اصولی است. تا زمانی که عوامل محیطی را تنظیم نکنید، از پس دروس برنمی‌آیید. محل مطالعه‌ی شما باید ساکت و خلوت باشد. دنیا را بی‌خیال شوید، بچسبید به شور و شوق آینده و با تمرکز کافی درس بخوانید.
استادبانک نیز علاوه بر تشکیل جلسات تدریس خصوصی کنکور سراسری با برترین اساتید کشور با خدمات آموزشی مختلفی در کنار شما است. مجموعه مقالات روش مطالعه، انواع گام‌به‌گام‌ها و نمونه سوالات کنکور، امکاناتی است که به طور رایگان در اختیار شما قرار دارند. اگر برای انتخاب معلم خصوصی به راهنمایی نیاز دارید یا در صورت داشتن هرگونه سوال و دغدغه‌ی آموزشی، می‌توانید با شماره‌ی تماس 91005343 – 021 تماس بگیرید. تیم پشتیبانی استادبانک آماده‌ی پاسخگویی به شما کاربران عزیز است.
انتخاب روش مطالعه مناسب برای هر درس، کمک میکند تا دانشآموز مباحث درسی را راحتتر و در مدت زمان کمتری یاد بگیرید. مسئلهی بعدی هم عمق یادگیری است که بدون استفادهی روش مطالعه درست نمیتوان به آن دست یافت.
استفاده از روش مطالعه اصولی، شرط اصلی یادگیری دروس است. اما درک مطالب درسی و فهمیدن بسیاری مباحث به تنهایی ممکن نیست و دانشآموز نیاز به کمک معلم خصوصی دارد.
بله روش مطالعه کنکور با دیگر مقاطع تفاوتهایی دارد. کنکور حساسترین آزمون و امتحان دانشآموزان است که شکل برگزای و طراحی سوالات آن متفاوت است. بنابراین داوطلبین باید از روش مطالعه کنکوری استفاده کنند تا آزمون موفقی را پشتسر گذارند.
نظر خود را در مورد این مطلب بیان کنید: