همه چیز درمورد کودکان دیرآموز | راه‌های تشخیص و درمان آن‌ها

کودکان دیرآموز (مرزی) توانمندی تحصیلی پایینی دارند و در زمینه یادگیری احتیاج به توجه و کار بیشتری نسبت به سایر کودکان دارند. یادگیری و عملکرد آن‌ها نسبت به سنشان پایین‌تر است. به عنوان مثال یک کودک شش یا هفت ساله مثل یک بچه ۵ ساله رفتار می‌کند. این ضعف عملکرد در حل مسائل و روابط اجتماعی آن‌ها نیز دیده می‌شود. در اغلب موارد خانواده‌ها و معلمان مدرسه به موقع متوجه دیرآموزی فرزندشان نمی‌شوند و ممکن است این اختلال تا ۱۰ یا ۱۲ سالگی پنهان بماند.

خیلی از معلم‌های مدرسه متوجه این مسئله نمی‌شوند و دانش‌آموزان دیرآموز را کند ذهن نامیده و تحت فشار قرار می‌دهند. درنتیجه کودک دیرآموز هم انگیزه و اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهد. اگر فرزند شما دیرآموز است، گرفتن یک معلم خصوصی آگاه برای او  الزامی است. کار کردن با معلم خصوصی در کنار معلم مدرسه برای این بچه‌ها بازدهی خیلی بیشتری به همراه دارد. در ادامه به این مباحث می‌پردازیم که کودکان دیرآموز چگونه کودکانی هستند؟ چطور می‌توان به آن‌ها کمک کرد؟ و آیا راهی برای درمان این کودکان پیدا کرد؟

آیا فرزند من یک کودک دیرآموز است؟

تست هوش یکی از راه‌های تشخیص دیرآموزی در کودکان است. هوش کودکان مرزی یا دیرآموز از حد نرمال پایین‌تر می‌باشد. عموماً این کودکان کارهای روزمره خود را با مشکل و کند انجام می‌دهند و در درک مفاهیم انتزاعی و معلومات عمومی مشکل دارند.

از دیگر علائم دیرآموزی می‌توان به کند بودن روند یادگیری و فهم کتاب‌های درسی و خواندن و نوشتن در آن‌ها اشاره کرد. همینطور نداشتن اعتماد به نفس و توجه و تمرکز پایین می‌تواند علائم مرزی بودن فرزند شما باشد.

برای امتحان می‌توانید یک تصویر جلوی او قرار بدهید و از او بخواهید چیزهایی که در تصویر می‌بیند را توصیف کند، فرزند شما در صورتی که دیرآموز باشد، نمی‌تواند توصیف درستی از آن تصویر ارائه بدهند. این کودکان انعطاف پذیری پایینی دارند و در شمارش نیز مشکل دارند مثلاً اگر از آن‌ها بخواهید پنج عدد پرتقال برایتان بیاورند ممکن است چند بار اشتباه کنند تا نهایتاً به عدد ۵ عدد برسند.

نقاشی‌های کودکان مرزی بسیار ساده است. آن‌ها جزئیات کمی را در نقاشی‌هایشان می‌کشند. به طور مثال اگر به او بگویید یک آدم بکشد احتمالا او یک صورت، چشم، دهان و بینی برای شما می‌کشد و مژه، ابرو و گوش را فراموش می‌کند یا به بدن آدمی که کشیده توجهی نمی‌کند. ممکن است اگر در نقاشی با فرزندتان تکرار و تمرین زیادی کرده باشید او به صورت طوطی‌وار تمرینات خود را برای شما ارائه دهد اما خلاقیت زیادی ندارد.

ویژگی‌های نگرشی و عاطفی کودکان دیرآموز

کودکان دیرآموز چگونه کودکانی هستند؟ بیشتر این کودکان دوست ندارند در فضای آموزشی قرار بگیرند و مایلند همیشه غیبت کنند. زیرا اکثراَ از سمت معلم‌ها و دوستانشان طرد می‌شوند. معمولا در کلاس اول و دوم معلم‌ها فکر می‌کنند دانش‌آموز ضعیف است، اما در کلاس سوم دیرآموزی بیشتر خودش را بیشتر نشان می‌‌دهد.

آن‌ها با حضور در اجتماع دچار تعارض می‌شوند و از خود پرخاشگری نشان می‌دهند. وقتی یک مسئله بین خودشان و خانواده‌شان ایجاد می‌شود دچار بحران می‌شوند. حتی ممکن است که هنگام بازی کردن با خود هم دچار مشکل شوند. مثلاً می‌ گویند چرا این اسباب بازی من اینجوری است یا این لگو چرا جا نمی‌رود و سریع عصبانی می‌شوند. در حالت کلی راه‌حل‌‌های آن‌ها ناکارآمد است و در حل مسئله ناتوانند.

این کودکان ناامید، درمانده و دارای اعتماد به نفس پایینی هستند و به طور مکرر در کارهایشان شکست می‌خورند، هدف و برنامه‌ای برای خود ندارند. اگر از او بپرسید که فردا قرار است چه کار کنی؟ نمی‌تواند جواب درستی به شما بدهد. آن‌ها انگیزه‌ای برای رشد تحصیلی ندارند و اگر هم داشته باشند به مرور کمتر و کمتر می‌شود. که ابن به خاطر عدم توانمندی آن‌ها در محیط مدرسه است.

رفتارهای این کودکان خودآگاه نیست. آن‌ها نمی‌توانند احساساتشان را به طور مناسب ابراز کنند و از لحاظ عاطفی ضعیف عمل می‌کنند. به عنوان مثال اگر بچه شما دیرآموز باشد وقتی او را به محیطی مانند پارک می‌برید بلد نیست دوست پیدا کند و نمی‌تواند با بچه‌های دیگر بازی کند.

چطور می‌توانیم کودکان دیرآموز را درمان کنیم؟

شما باید روی مهارت های کلامی فرزند شما کار کنید، زیرا دانش‌آموزان مرزی در مهارت‌های کلامی هم دچار مشکل هستند. اغلب آن‌ها در خردسالی دیرتر از بقیه شروع به حرف زدن می‌کنند. ممکن است گفتار آن‌ها از سن سه و نیم یا چهار سالگی شروع شود. حتی ممکن است فرزند شما در سنین بالاتر برخی از کلمات را به درستی ادا نکند، بهتر است در این شرایط به یک گفتار درمان برای بهبود گفتار و کلام فرزندتان مراجعه کنید.

اگر کودک شما دیرآموز است در درجه اول باید همکاری موثری با معلم مدرسه‌اش داشته باشید و تلاش کنید تا فرزندتان هر طور شده در کلاس‌هایش حاضر شود. زیرا این کودکان بهانه‌های زیادی برای مدرسه نرفتن می‌آورند. حتماً نموداری از پیشرفت فرزند خود داشته باشید و به صورت هفتگی آن را ارزیابی کنید. اگر خللی در روند پیشرفت فرزندتان به وجود می‌آید، باید حتماً از مشاور یا معلم خصوصی کمک بگیرید.

بهتر است فرزندتان را در سنین هفت یا هشت سالگی درگیر فرایندهای ادراکی بکنید و مهارت‌های کلامی او را رشد بدهید. با کارهایی مانند شعر حفظ کردن یا بازی با کلمات می‌توانید مهارت‌های او را بالا ببرید یا او را کلاس‌های ورزشی ثبت نام کنید.

نکته مهم این است که برای یادگیری این دانش‌آموزان حتماً باید برنامه‌ریزی درستی انجام شود همینطور استعدادیابی آن‌ها بسیار مهم است. بهتر است یک فرد متخصص مثل یک معلم خصوصی یا یک مشاور فرزند شما را استعدادیابی کند تا بتوانید او را در مسیر درستی هدایت کنید. اگر فرزند شما استعدادیابی شود و در مسیر درستی قرار بگیرد توانمندی‌های زیادی را از خود نشان خواهد داد و به موفقیت‌های زیادی خواهد رسید.

بهتر است برای فرزند دیرآموزتان از تابستان برنامه‌ریزی تحصیلی داشته باشید به عنوان مثال کلاس سوم فرزند شما در اردیبهشت ماه تمام شده است دو هفته به او استراحت بدهید و سپس برای او معلم خصوصی بگیرید. معلم خصوصی باید برنامه‌ریزی درست و اصولی برای یادگیری فرزندتان انجام دهد و تقسیم‌بندی درسی آهسته و پیوسته‌ای برای او در نظر بگیرد.

برای کودکان دیرآموز مناسب نیست که روند آموزش به مدت یک یا دو ماه متوقف شود زیرا پایه تحصیلی آن ها دچار مشکل می شود. یک معلم خصوصی که کار با کودکان دیرآموز را بلد باشد یک مبحث را به صورت پیوسته به آن‌ها تدریس نمی‌کند و از تکنیک‌های خاص برای کودکان مرزی ماننده تلفیق مباحث استفاده می‌کند به این صورت فرزند شما از آموزش خسته نمی‌شود.

باید به دانش‌آموزان مرزی یاد داد که شکست همیشه بد نیست و ما پشتیبان و حامی آن‌ها هستیم. در رفتار با آن‌ها صبور باشید و از فضای خانه برای تقویت حس دیداری و شنیداری آن‌ها کمک بگیرید، بازی‌های فکری برای این دانش‌آموزان خوب است. همینطور بهتر است از خوراکی‌های صنعتی برای آن‌ها استفاده نکنید و رژیم غذایی آن‌ها را با مواد طبیعی و مغذی پر کنید.

برخی از والدین وقتی با مشکلات درسی فرزندشان روبرو می‌شوند بجای ریشه‌یابی آن به دنبال راه‌حل‌هایی مثل بسته‌های آموزشی می‌روند، اما متاسفانه در اکثر موارد این بسته‌ها نتیجه برعکس می‌دهند و باعث بی‌علاقگی بیشتر دانش‌آموزان به درس می‌شوند.

معلم خصوصی چه کمکی به کودکان دیرآموز می‌کند؟

معلم باید بتواند فرزند شما را خلاق بار بیاورد. آموزش‌های یک معلم خصوصی باید به صورت گام به گام باشد و به هیچ وجه نباید فرزند شما را تحت آموزش فشرده با مباحث حجیم قرار بدهد. بهتر است یک کلاس خصوصی برای کودک دیرآموز به مدت یک ساعت و دو یا سه جلسه در هفته تنظیم شود.

دانش‌آموزان دیرآموز با کمک آموزش‌های ویژه و معلم خصوصی براحتی می‌توانند در مدارس عادی تحصیل کنند. استادبانک بزرگترین سایت تدریس خصوصی کشور است و معلمان خصوصی مشغول در استادبانک از فیلترهای سخت‌گیرانه سیستم ارزشیابی استادبانک عبور کرده‌اند. برای اینکه با این سایت و نحوه عملکرد آن بیشتر آشنا شوید مقاله بهترین سایت تدریس خصوصی را بخوانید. در استادبانک می‌توانید یک معلم خصوصی باتجربه و موفق که در کار با دانش‌آموزان دیرآموز مهارت دارد را بیابید.

معلم خصوصی باید از کتاب‌های کمک درسی گسترده و متنوع اما با حجم کم برای فرزند شما استفاده کند. یک کلاس ۴ ساعته باید حداقل در ۵ وعده برای فرزند شما برگزار شود. علاوه بر کم ‌کردن‌ حجم دروس، ساده عنوان کردن آن‌ها نیز اهمیت دارد.

به عنوان مثال در مبحث جمع از کتاب ریاضی دوم ابتدایی مباحث تکنیکی و فرایندی عملیات جمع تدریس می شود. بهتر است معلم خصوصی مبحث تکنیکی را به فرزند دیرآموز شما تدریس نکند، زیرا برای او کارآمد نیست و ممکن است فرزند شما در یادگیری آن به مشکل بربخورد. از طرفی مبحث تکنیکی به تنهایی جوابگوی یادگیری کامل جمع می‌باشد.

تجربه یکی از اساتید زبان انگلیسی استادبانک درمورد مواجهه با دانش‌آموزی که خانواده از دیرآموز بودن او خبردار نبودند:

تدریس باید با تکرار بیشتر و با استفاده از شیوه گفتار و بیان خود دانش آموز انجام شود. نحوه گفتمان معلم با فرزند دیرآموز شما بسیار مهم است. معلم باید با لحنی صمیمی و نحوه گفتاری تأثیرگذار با فرزند شما ارتباط برقرار کند.

تشویق و تنبیه درست و بجا تاثیر زیادی در روند یادگیری کودکان دیرآموز دارد. به عنوان مثال اگر فرزند شما کاری را درست انجام می‌دهد یا مسئله‌ای را به درستی حل می‌کند، معلم در همان لحظه باید بازخورد خوبی به او نشان بدهد یا اگر او مسئله را به اشتباه حل کرد معلم از یک تنبیه خفیف استفاده کند، به عنوان مثال می‌تواند به او یک تمرین اضافه بدهد.

حتماً کلاس‌های خصوصی فرزندتان را به صورت حضوری برگزار کنید. بهتر است برای آن‌ها کلاس آنلاین نگیرید. زیرا عملیاتی نبودن کلاس روند یادگیری آن‌ها را کند می‌کند. معلم باید در کلاس مفاهیم را با استفاده از کشیدن شکل، نمودار و استفاده از وسایل کمک آموزشی منتقل کند.

چه عواملی باعث دیرآموز شدن فرزندم می‌شود؟

تولد زودرس یا تروما و آسیب‌های مغزی می‌تواند علت دیرآموز بودن کودکان شود. مانند بچه‌هایی که زمین خوردگی یا بیماری‌های مغزی و سیستم عصبی داشته‌اند. آن‌ها دچار مشکلاتی در مراحل رشد مغزی دارند که معمولاً این‌ها می‌توانند قابل درمان باشند اما اگر دیر اقدام شود قابل جبران نیستند.

یکی از عوامل مهم دیرآموز شدن کودکان نازپروری آن‌هاست. پدر مادری که بیش از حد به فرزندشان توجه می‌کنند، همه‌ی نیازهایش را برطرف کرده و از مستقل و با اراده شدن او جلوگیری می‌کنند. ممکن است علائم دیرآموزی را در فرزند خود مشاهده کنند. فرزندان چنین خانواده‌هایی انگیزه‌ای برای آموزش و قرارگیری در محیط آموزشی ندارد و وقتی هم می‌خواهند چیزی را یاد بگیرند سریعاً با شکست روبرو شده و جا می‌زنند.

این پدر مادرها اجازه نمی‌دهند فرزندشان یادگیری نرمالی که باید تا قبل از مدرسه داشته باشد را فرا بگیرد. هر مسئله‌ای که برای فرزندشان پیش می‌آید را خودشان مدیریت می‌کنند و اجازه نمی‌دهند تا فرزندشان برای سازگار کردن خود با شرایط جدید تلاشی بکند.

دیرآموزی با دیگر مشکلات یادگیری چه تفاوتی دارد؟

مشکل کودکان دیرآموز توانایی یادگیری و درک مفاهیمی است که به آن‌ها ارائه می‌شود. اما در اختلالات یادگیری مشکل در ارائه و بازخورد مفاهیمی است که فرزندان درک کرده‌اند. به عبارت دیگر دانش‌آموزانی که اختلال یادگیری دارند به خوبی نمی‌توانند مفاهیمی را که یاد گرفته‌اند ارائه دهند.

دانش‌آموزان دیرآموز و دانش‌آموزان بیش فعال نیز با هم متفاوت‌اند. برای دانش‌آموزان دیرآموز یادگیری و کار روی مهارت آن‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد اما در دانش‌آموزان بیش فعال جلب توجه و تمرکز آن‌ها مهم است. اوتیسم نیز یک نوع بیماری است که باعث می‌شود افراد تعامل کافی و درستی با محیط اطراف خود نداشته باشند و از این جهت با دیرآموزی متفاوت است. برای اطلاعات بیشتر مقالات “انواع اختلالات یادگیری دانش‌آموزان و راه‌های درمان آن‌ها” و “اطلاعات کاملی درمورد کودکان اوتیسم، درمان، آموزش و بازی با آن‌ها” را بخوانید.

دانش‌آموزان دیرآموز چه چالش‌هایی دارند؟

کودکان دیرآموز برای اینکه با همسالان خود همراه شوند تلاش و کوشش زیادی انجام می‌دهند. برای آن‌ها ارتباط گرفتن با همسالان خود سخت است به همین دلیل افسردگی و اضطراب زیادی را تحمل می‌کنند و برای برقراری ارتباط و تعاملات بین فردی و اجتماعی دچار مشکل می‌شوند. معمولاً خانواده‌هایی که فرزندان دیرآموز دارند با مراجعه به مشاور می‌توانند مشکلات فرزندانشان را تعدیل کنند.

در اکثر مواقع اضطراب کودکان مرزی ناشی از محیط است. زیرا خانواده‌ها نمی‌دانند چطور باید با فرزندشان برخورد کنند. اغلب خانواده‌ها درک درستی از دیرآموزی ندارند و توقعاتشان از فرزندشان بالاست. باید برای این کودکان هدف‌ها را کوچک و کوچک‌تر کرد. به عنوان مثال یک پازل را به چهار قسمت تقسیم کنید و یک چهارم آن را همراه با او در یک هفته تکمیل کنید.

تجربه یکی از معلمان خصوصی ابتدایی استادبانک در ارتباط با دانش‌آموزان دیرآموز خود:

خانواده‌هایی که فرزند دیرآموز دارند ممکن است چندین بار معلم خصوصی فرزندشان را عوض کنند. تا نهایتاً یک معلم مناسب پیدا کند به دلیل اینکه کنار آمدن با آموزش و فضای آموزشی برای کودکان دیرآموز کار سختی است، خیلی از معلم‌ها نمی‌توانند با این دانش‌آموزان کار کنند. برای همین باید یک معلم خصوصی انتخاب کنند که شیوه درست آموزش به کودکان دیرآموز را بداند و صبر و حوصله کافی داشته باشد.

استادبانک معلمانی دارد که در زمینه کار با کودکان دیرآموز تخصص دارند همینطور این اساتید علاوه بر اینکه با سختگیری‌های زیاد تنها بهترین معلمان خصوصی کشور را استخدام می‌کند، در طول همکاری نیز آن‌ها را از نظر کیفیت و بازدهی مطلوب کاری می‌سنجد. برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد معلمان خصوصی ابتدایی استادبانک و هزینه‌ای که دارد مقاله قیمت معلم خصوصی ابتدایی را بخوانید.

از معلم مدرسه فرزند دیرآموزمان چه انتظاراتی داشته باشیم؟

سن عقلی کودکان دیرآموز به ازای هر سالی که بزرگتر می‌شوند، حدود ۱۰ ماه رشد می‌کند. خیلی از معلم‌ها از این موضوع بی‌خبرند و در دادن نمره به این دانش‌آموزان ارفاق نمی‌کنند. این باعث بی‌انگیزگی به ادامه تحصیل در دانش‌آموزان مرزی می‌شود.

کودکان دیرآموز می‌توانند در مدارس عادی تحصیل کنند. فقط کافی است که معلم و مسئولین مدرسه از دیرآموز بودن آن‌ها خبردار باشند. تا روش آموزش و شرایط مناسبی را برای او در نظر بگیرند. معلم مدرسه می‌تواند نصف وقت کلاس ورزش یا نقاشی را و اختصاص دهد و برای او آموزش‌های ویژه‌ای در نظر بگیرد. بهتر است فرزندتان را در یک مدرسه با کلاس‌های خلوت ثبت نام کنید تا معلم وقت بیشتری را به فرزند شما اختصاص دهد.

بهتر است معلم مدرسه فرزندتان را در ردیف جلو بنشاند تا توجه و تمرکز او بیشتر شود و معلم نظارت بیشتری روی کار او داشته باشد. تدریس برای این دانش‌آموزان باید با تکرار بیشتری صورت بگیرد و خود دانش‌آموز هم در مبحث تدریس دخالت داده شود. خوب است معلم از فرزند شما بخواهد مسئله‌ای که یادگرفته را برای همکلاسی‌هایش توضیح دهد این کار باعث ایجاد انگیزه در او می‌شود.

معلم باید در امتحان تایم بیشتری به فرزند شما بدهد. همینطور در حین امتحان برای جواب دادن به سوال‌ها کمک‌های کوچکی به او بکند. معلم خصوصی هم می‌تواند از بازی‌های آموزشی برای آموزش فرزندتان استفاده کند و با مسئولیت دادن به او و دخیل کردن او در روند آموزش اشتیاق او را بالا ببرند.

نکته پایانی

کودکان دیرآموز می‌توانند مانند بقیه کودکان در مدارس عادی درس بخوانند و به موفقیت برسند. تنها تفاوت آن‌ها با بقیه اینست که به توجه و تکرار و تمرین بیشتری نیاز دارند. روش تدریس به این کودکان با بقیه متفاوت است و استفاده از یک معلم خصوصی در کنار معلم مدرسه برای آن‌ها ضروری است.

وقتی معلم خصوصی وارد منزل شما می‌شود فرزند شما را ارزیابی می‌کند و نقاط قوت و ضعف او را شناسایی می‌کند، او برحسب توانایی و نیاز فرزند شما یک برنامه گام به گام آموزشی و مهارتی می‌چیند و در کنار آن از کتاب‌ها و لوازم کمک آموزشی استفاده می‌کند. معلم خصوصی مشکلات پایه که فرزند شما در گذشته داشته را شناسایی و حل می‌کند تا پایه درسی فرزندتان تقویت شود.

معلم خصوصی کتاب‌ها نمرات و امتحانات فرزند شما را بررسی می‌کند و گزارشی از احساسات و خلقیات او از شما می‌گیرد. این ارزیابی‌ها به معلم کمک می‌کند که حتی اگر خانواده تا به حال از دیرآموز بودن فرزند خود خبر نداشته آن را متوجه شود و به خانواده گزارش دهد.

معلم خصوصی روش تدریس مخصوصی برای فرزند شما در نظر می‌گیرد و برنامه‌ریزی می‌کند که در هر جلسه چه درس‌هایی را آموزش می‌دهد. همینطور به خانواده گزارش می‌دهد که در طی هر جلسه چه میزان پیشرفت از فرزندشان انتظار داشته باشند و بعد از هر جلسه گزارش کاملی به آن‌ها خواهد داد.