معرفی رشته فنی مهندسی شیمی

تفاوت عمده مهندسی شیمی از رشته های دانشگاهی ریاضی با رشته شیمی در این است که مهندس کارش طراحی است در حالی که شیمیست‌ها با کارهای آزمایشگاهی روبرو هستند. برای یک شیمیست تنها تولید ماده مهم است؛ این که وقتی دو ماده با هم ترکیب می‌شود، چه ماده‌ای به وجود می‌آید. اما یک مهندس شیمی به طراحی دستگاههایی می‌پردازد که ماده فوق را به کیفیت بالایی می‌رساند.

در واقع مهندسی شیمی زیر شاخه ای از مهندسی است که موارد خام را دریافت کرده و به دستگاه هایی با ارزش صنعتی تبدیل می کند. هدف از مهندسی شیمی این است که با استفاده از علم ریاضیات و شیمی بتوان به صنعت های گوناگوونی مانند خودروسازی، صنایع الکترونیک، هوافضا، ضنایع نظامی و… است.

مهندسی شیمی در ایران

در ایران دانشگاه امیر کبیر جزو اولین دانشگاه هایی بود که رشته مهندسی شیمی را تدریس می کرد. بعد از آن نیز دانشگاه‌های دیگر مانند دانشگاه شیراز، دانشگاه شریف و… این رشته را تدریس کردند. به طور کلی مهم ترین دروسی که یک دانشجو در این درس های باید بگذارند شامل دروس زیر است:

• موازنه انرژی و مواد
• مکانیک سیالات
• انتقال جرم
• طراحی رآکتور های شیمی
• کنترل فرایند
• کاربرد ریاضیات در مهندسی شیمی
• ترمودینامیک
• علمیات واحد
• دروس تخصصی نیز بسته به گرایش متفاوت است

دانشجویان مهندسی شیمی نسبت به دانشجویان رشته‌های مهندسی دیگر تنها 9 واحد بیشتر شیمی می‌خوانند. یعنی علاوه بر شیمی عمومی 1 که در اکثر رشته‌های مهندسی ارائه می‌شود، شیمی عمومی 2 ، شیمی آلی و شیمی تجزیه را نیز مطالعه می‌کنند.

در مقابل، ریاضی در این رشته بسیار اهمیت دارد چون یک مهندس شیمی برای طراحی راکتور ، برج و مبدل نیاز به دانش ریاضی دارد. بیشتر دروس مهندسی شیمی با رشته‌های مهندسی دیگر، بخصوص مهندسی مکانیک گرایش حرارت و سیالات مشترک است.

گسترده ترین رشته مهندسی؛ گرایش های رشته مهندسی شیمی

رشته مهندسی شیمی با 8 گرایش:

• صنایع غذایی
• صنایع شیمیایی معدنی
• صنایع گاز
• صنایع پتروشیمی
• صنایع پلیمر
• طراحی فرآیندهای صنایع نفت
• صنایع پالایش و شیمیایی سلولزی

یکی از رشته‌های گسترده دانشگاهی است.

البته در دوره کارشناسی هر یک از گرایشهای فوق، تنها 12 یا 13 واحد تخصصی دارند و بیشتر واحدهایشان مشترک است. چرا که اصول مهندسی در صنایع بسیار متنوع و گسترده شیمیایی، یکسان می‌باشد. لیست کامل گرایش های این رشته به این شکل است:

• شبیه سازی و کنترل فرایند
• طراحی فرایند
• مهندسی نانو
• جداسازی
• مهنئسی صنایع گاز
• مهندسی پلیمر
• مهندسی صنایع پتروشیمی
• مهندسی پلیمر
• مهندسی صنایع غذایی
• مهندسی صنایع سلولوزی
• مهندسی داروسازی
• مهندسی صنایع پالایش
• مهندسی صنایع شیمیایی معدنی
• مهندسی بیوتکنولوژی
• مهندسی هسته ای
• مهندسی مهمات و تسحیلات
• مهندسی ایمنی بهداشت

رتبه لازم برای قبولی مهندسی شیمی به تفکیک دانشگاه

منطقه 1

• دانشگاه شریف: 798
• دانشگاه تهران: 1019
• دانشگاه امیرکبیر: 1253
• داتشگاه صنعتی اصفهان: 4118
• فردوسی مشهد: 7916
• دانشگاه یزد: 9598
• دانشگاه سهند: 19098

منطقه 2

• دانشگاه صنعتی شریف: 622
• دانشگاه تهران: 887
• دانشگاه امیرکبیر: 1047
• دانشگاه فردوسی: 3763
• دانشگاه صنعت نفت: 8418
• دانشگاه یزد: 6317
• دانشگاه گیلان: 10992
• دانشگاه شاهرود: 10355

منطقه 3

• دانشگاه شریف: 222
• دانشگاه تهران: 329
• دانشگاه صنعتی نفت: 4164
• دانشگاه اصفهان: 1751
• دانشگاه صنعتی شاهرود: 6950
• دانشگاه یزد: 3844
• دانشگاه تبریز: 1438

وضعیت بازار کار و درآمد رشته مهندسی شیمی

رشته مهندسی شیمی در کشور ما نیز یکی از رشته‌های مهم و پرکاربرد می‌باشد. چرا که ما به عنوان یک کشور نفت‌خیز برای استخراج، پالایش ، انتقال نفت و همچنین برای تبدیل نفت به فرآورده‌های شیمیایی که دارای ارزش افزوده بسیار زیادی هستند، نیاز به تخصص مهندسین شیمی داریم.

تنها یک مهندس شیمی می تواند

فعالیت در دو بخش مهم صنعت تنها منحصر به مهندسین شیمی می‌شود. یعنی تنها یک مهندس شیمی می‌تواند در یکی از این دو بخش فعالیت داشته باشد که این دو بخش عبارتند از:

الف ) طراحی راکتورها ؛ به عبارت دیگر دستگاههایی که در آنها واکنش‌های شیمیایی اتفاق می‌افتد. مثل راکتورهای صنعت پتروشیمی که در آنها از ترکیب دو یا چند ماده ، ماده جدید به وجود می‌آید.

ب ) طراحی دستگاههایی که به جداسازی مواد می‌پردازند. برای مثال نفت خام، مخلوط پیچیده‌ای است که از ترکیب مواد بسیاری تشکیل شده است و به همین دلیل به صورت اولیه قابل استفاده نمی‌باشد. بلکه باید تجزیه شده و از آن نفت سفید، گازوئیل، بنزین، مازوت و … به دست بیاید. کار فوق توسط دستگاه تقطیر انجام می‌گیرد که طراحی آن بر عهده مهندسین شیمی است.

میزان حقوق مهندسین شیمی

وضعیت حقوق و درآمد مهندسان شیمی، فرآیند و صنایع غذایی در سه رده کارشناس، سرپرست و مدیر توسط سایت ایران تلنت مورد بررسی قرار گرفته است. در رده کارشناسی نمونه سمت‌ها شامل مهندس شیمی، کارشناس فرآیند، مسئول فنی، مسئول تولید، اپراتور تولید، بازرس فنی، مهندس فرآیند و کارشناس کنترل کیفیت می‌شود. در رده سرپرست نمونه سمت‌ها شامل رئیس کنترل کیفیت، سرپرست ناظر، سرپرست کارگاه، سرپرست فرآیند، سرپرست تحقیقات و سرپرست آزمایشگاه می‌شود. در رده مدیر نمونه سمت‌ها شامل مدیر تولید، مدیر کنترل کیفیت، مدیر تکنولوژی، مدیر مهندسی و مدیر پژوهش می‌شود.

متوسط دریافتی یک کارشناس در حوزه شیمی، فرآیند و صنایع غذایی 15 میلیون ریال است. البته بازه رایج دریافتی از 8 میلیون ریال تا 35 میلیون ریال متغیر است.

متوسط درآمد ماهانه یک سرپرست در حوزه شیمی، فرآیند و صنایع غذایی 17 میلیون ریال است. بازه رایج دریافتی از 9 میلیون ریال تا 41 میلیون ریال متغیر است.

و در نهایت متوسط درآمد ماهانه یک مدیر در حوزه شیمی، فرآیند و صنایع غذایی 30 میلیون ریال است. بازه رایج دریافتی از 9 میلیون ریال تا 90 میلیون ریال متغیر است.

آیا تمایل به تحصیل در رشته مهندسی شیمی دارید؟ شما برای قبولی در این رشته چه برنامه ریزی هایی دارید؟