طبقه بندی انواع مدارس کشور به چه صورت است؟

در ایران چند نوع مدرسه داریم؟ جالب است بدانید در کشور ما نزدیک به 40 دسته بندی از مدارس مختلف داریم، اما اکثر افراد جامعه ما از این دسته بندی‌ها اطلاعات درستی ندارند. برای خانواده‌هایی که به دنبال مدرسه مناسبی برای فرزندشان می‌گردد، شناخت انواع مدارس کشور اهمیت دارد. در ادامه به معرفی طبقه‌بندی مدارس در ایران می‌پردازیم و آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

انواع مدارس کشور

بین 80 تا 85 درصد از تنوع مدارس را غیرانتفاعی و دولتی تشکیل می‌دهد و 15 تا 20 درصد باقیمانده را مدارس دیگر تشکیل می‌دهند. بعد از اینکه درمورد انواع مدارسی که در کشور هست تحقیق کردید، برای انتخاب یک مدرسه خوب باید معیارهای مناسب و قوی داشته باشید، به همین دلیل بهتر است مقاله “بهترین مدرسه برای فرزندم کدام است؟” را هم بخوانید، تا معیارهای مناسبی برای انتخاب بهترین مدرسه پیدا کنید.

1. مدارس دولتی

بین انواع مختلف مدارس در کشور مدارس دولتی بیشترین تعداد را دارند، آن‌ها را می‌توان در دو بخش تقسیم بندی کرد:

1. یک نوبته؛
2. دو نوبته؛ (این مدارس برای مناطقی هستند که جمعیت زیادی دارند، عموماً در مناطق محروم این مدارس دیده می‌شوند.)

مدارس دولتی هم مثل مدارس غیرانتفاعی انواع مختلفی دارند، و قبل از انتخاب این مدارس حتما باید تحقیقات میدانی مناسب و کاملی انجام دهید. در مدارس دولتی، معلمین استخدامی یا حق التدریس آموزش و پرورش تدریس می‌کنند و آموزش و پرورش برای آن‌ها دوره‌های ضمن خدمت برگزار می‌کند، از این حیث معلمان مدارس دولتی آموزش‌های آموزش و پرورش را پشت سر می‌گذارند. معلم‌ها اغلب فارغ التحصیلان دانشگاه فرهنگیان درس خوانده‌اند.

در مدارس دولتی غربالگری وجود ندارد، ولی در مدارس غیرانتفاعی غربالگری وجود دارد، بعضی مدارس غیرانتفاعی فقط بخاطر ثروتمند بودن خانواده دانش‌آموز را ثبت نام می‌کند و بعضی از مدارس دانش‌آموز را بخاطر تحصیلات پدر و مادر ثبت نام می‌کنند. اما در مدارس دولتی دانش‌آموزان از همه اقشار جامعه هستند و مهارت‌های اجتماعی‌شان تقویت می‌شود. اما یکی از ضعف‌های مدارس دولتی اینست که هدایت تحصیلی برای دانش‌آموزان ندارند.

مدرک تحصیلی یک مشاور در مدارس دولتی لیسانس است، این نشان می‌دهد ممکن است اگر فرزند شما اختلال یادگیری، بیش فعالی، عدم تمرکز یا مشکلاتی از این دست داشته باشد، مورد تشخیص او قرار نگیرد و کادر مدرسه معتقد باشند که این دانش‌آموز یادگیری پایینی دارد. درصورتی که این مشکلات اگر به موقع شناسایی شوند، به راحتی قابل حل هستند و دانش‌آموزان بعد از حل این مشکلات به موفقیت‌های چشمگیری می‌رسند.

بکته‌ای که باید به آن توجه کنید اینست که در حالت کلی شاید خیلی تفاوتی وجود نداشته باشد که شما فرزندتان را در یک مدرسه دولتی ثبت نام کنید یا غیر دولتی، در کلاس‌های تمام مدارس برخی از شاگردان درس خوان هستند و برخی ضعیف و این‌ها به دلیل شکل کلاس‌های عمومی مدارس است، زیرا معلم در کلاس یک طرح درس مشخص دارد و موظف است تا پایان سال کل کتاب درسی را با یک شیوه تدریس به همه دانش‌آموزان درس دهد.

درصورتی که همه شاگردان سطح یادگیری یکسانی ندارند، حتی ممکن است برخی از شاگردان با روش تدریس معلم ارتباط برقرار نکنند و درس به نظرشان سخت و غیر قابل یادگیری بیاید و در نتیجه این دانش‌آموز جز شاگردان ضعیف به حساب بیاید. درصورتی که اگر معلم شخصاً برای همین دانش‌آموز تدریس می‌کرد و شیوه تدریسش را براساس سیستم فکری و یادگیری او تنظیم می‌کرد، این دانش‌آموز هم می‌توانست نمرات خوبی بگیرد.

برای اطلاعات بیشتر در این زمینه و نقشی که یک معلم مدرسه در روند یادگیری شاگردانش دارد، مقاله : “چرا یک معلم مدرسه (به تنهایی) نمی‌تواند نقش پررنگی در یادگیری دانش‌آموز داشته باشد؟” را بخوانید.

2. مدارس غیرانتفاعی

مدارس غیر انتفاعی یکی از پرطرفدارها بین انواع مدارس در کشور است، این مدارس چند دسته هستند:

1. مدارسی که در سطح مدارس دولتی تدریس می‌کنند؛
2. مدارس دو زبانه؛
3. مدارس چند زبانه؛ (که خود را بین المللی نیز می‌نامند.)

آموزش در مدارس غیر انتفاعی نوع اول تفاوت خاصی با مدارس عادی ندارند، این مدارس برای گرفتن هزینه‌های اضافی تشریفات مدرسه را اضافه می‌کنند. مدارس غیرانتفاعی بخاطر مسائل مالی که دارند، قراردادهایشان را با کادر آموزشی نه ماهه می‌بندند و تغییرات زیادی در کادر آموزشی آن‌ها وجود دارد.

اما در مدارس غیر انتفاعی لزوماً معلمان، استخدامی‌های آموزش و پرورش نیستند. مدارس غیرانتفاعی معلمان خود را از بین متقاضیان تدریس که تحصیلات مرتبط دارند یا سابقه تدریس دارند انتخاب می‌شوند. مدارس غیرانتفاعی بخاطر محدود بودن هزینه‌ها با کادر آموزشی خود قراردادهای 9 ماهه می‌بندد، به همین دلیل ممکن است که هر ساله کادر آموزشی و معلمان تغییر کنند.

مدارس غیرانتفاعی برای والدینی که شاغل هستند و دیر به منزل می‌آیند گزینه‌های مناسبی است، زیرا دانش‌آموز تا حدود ساعت 3 یا 4 بعدازظهر در مدرسه است. برای اطلاعات بیشتر درمورد ثبت نام این مدارس مقاله “شرایط ثبت نام مدارس غیرانتفاعی” را بخوانید.

از بین مدارس غیرانتفاعی دوزبانه و چندزبانه هم آن مدارسی که شهریه خیلی بالایی دارند، بودجه‌بندی آموزشی بالا دارند می‌توانند کادر آموزشی حرفه‌ای استخدام کنند. معلمان برخی از این مدارس مدارک فوق لیسانس یا دکتری دارند. همچنین معلمان زبان این مدارس علاوه بر تحصیلات عالی مرتبط با زبان انگلیسی در خارج از کشور تحصیل کرده‌اند و با فرهنگ انگلیسی آشنایی دارند.

اما در حالت کلی نمی‌توان همه مدارس غیرانتفاعی را به یک شکل دید برای انتخاب از بین مدارس غیرانتفاعی حتما باید تحقیقات میدانی انجام داد و علاوه بر صحبت با مدیر، ناظم و معلمان مدرسه، باید با والدین دیگر دانش آموزان صحبت کنید و مطمئن شوید کادر مدرسه هر سال در حال تغییر نیستند و والدین و دانش‌آموزان از کیفیت کار مدرسه راضی هستند.

والدینی که به دنبال ثبت نام دانش‌آموزان خود در مدارس غیرانتفاعی گران قیمت هستند، احتمالا هدفشان اینست که شرایط تحصیل فوق‌العاده‌ای را برای فرزندشان فراهم کنند، اما متاسفانه دیده می‌شود در برخی از این مدارس نمرات و مدارکی که به شاگردان داده می‎‌شود کاذب است. معلمان و کادر آموزشی برخی از این مدارس اطلاعات غلط درمورد سطح درسی دانش‌آموز به والدین‌اش می‌دهند تا آن‌ها را جذب کنند. حتی کادر روانشناسی و مشاوره خیلی از این مدارس گران قیمت ضعیف است و نمی‌توانند اختلالات عادی و قابل حل دانش‌آموزان را ردیابی کنند و مدرسه فقط جنبه بیزینسی دارد.

والدین هر مدرسه‌ای را انتخاب می‌کنند باید مطمئن باشند که پایه درسی فرزندشان در مدرسه تقویت شود، بهتر است گاهی خودتان از فرزندتان درس بپرسید، یا از او بخواهید در آزمون‌های آزمایشی شرکت کند، یا برای او کتاب‌های کمک آموزشی بخرید و ببینید که آیا از پس حل کردن سوالات این کتاب‌ها بر می‌آید یا نه؟

شاید انجام این کارها برای شما سخت باشد، اما پایه درسی فرزندتان مسئله بسیار مهمی است، بهتر است یک معلم خصوصی در کنار فرزندتان باشد تا بتواند با سنجش پایه درسی او و اندازه‌گیری توانایی‌اش، در جهت تقویت درسی به او کمک کند.

البته همانطور که گفته شد در یک کلاس عمومی یک معلم خوب هم نمی‌تواند روش تدریسش را با یادگیری همه دانش‌آموزان وقف بدهد و ممکن است که یک سری از دانش‌آموزان با روش تدریس او ارتباط برقرار نکنند و در کلاس متضرر شوند. حالا تصور کنید یک معلم کم تجربه در یک کلاس عمومی که قرار است نمرات دانش‌آموزان را بصورت کاذب بدهند، این چه تاثیری روی آینده تحصیلی و موفقیت فرزند شما دارد؟

برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید مقاله: “اهمیت انتخاب معلم خصوصی توانمند و حرفه ای در تدریس و تاثیر آن بر روان فرزندان” را بخوانید.

3. مدرسه نمونه دولتی

4. مدرسه تیزهوشان

مانند مدارس نمونه دولتی از پایه هفتم و دهم پذیرش دارند و ثبت نام دانش‌آموزان آزمون‌هایی را برگزار می‌کنند که شامل سوالات استعداد تحلیلی و سنجش هوش هستند. برای همین دانش‌آموزانی که از ضریب هوشی بالایی برخوردارند و می‌توانند تحت فشارهای شدید درس بخوانند، می‌توانند در این مدارس قبول شوند.

در مدارس تیزهوشان با دانش‌آموزان مثل دانشجو برخورد می‌شود و انتظارات بالایی از آن‌ها دارند. کتاب‌هایی که در این مدارس تدریس می‌شوند، کتاب‌هایی علاوه بر کتاب‌های درسی مدارس عادی است و ساعات درسی نیز بیشتر است. برای دریافت اطلاعات بیشتر می‎توانید مقاله “همه چیز درباره شرایط ثبت نام مدارس تیزهوشان + نحوه برگزاری آزمون” را مطالعه کنید.

مدارسی مثل فرزانگان، علامه حلی، سمپاد، شایستگان و… جز مدارس تیزهوشانی هستند که کادر آموزشی خاص و قوی دارند. به عنوان مثال معلم ریاضی این مدارس دکتری ریاضیات دارد. این مدارس جزء بهترین مدارس کشور به حساب می‌آیند اما این دلیل نمی‌شود که شما برای ورود به اینگونه مدارس خاص به فرزندتان فشار وارد کنید بهتر است مدرسه مناسب برای فرزندتان را براساس توانایی‌ها و علاقه‌مندی‌های خود او انتخاب کنید.

همانطور که در مورد مدارس نمونه دولتی گفته شد، متاسفانه در هیچکدام از مدارس دولتی و غیرانتفاعی برنامه‌ای برای آماده کردن دانش‌آموز برای ورود به مدارس خاص وجود ندارد. برای همین بهتر است شما از یک معلم خصوصی که تعداد شاگردان زیاد و موفقی در آزمون تیزهوشان و نمونه قبول شده‌اند و قادر است با یک برنامه‌ریزی درست فرزند شما را راهنمایی کند، کمک بگیرید.

5. مدارس تطبیقی چه مدارسی هستند؟

ایرانی‌هایی که مدتی خارج از کشور زندگی کرده‌اند ولی حالا به ایران آمده‌اند فرزندانشان را در این مدارس ثبت نام کرده‌اند. ممکن است این دانش‌آموزان از لحاظ زبان مادری یا زبان فارسی مشکل داشته باشند. کار مدارس تطبیقی این است که بخش آموزش ایران را با خارج از کشور هماهنگ کنند. گاهی اوقات دانش‌آموزان موقتاً آنجا هستند و دوباره به خارج از کشور می‌روند.

این مدارس از لحاظ درسی سطح سازی می‌کنند مثلا در بعضی کشورها ضرب و تقسیم در کلاس چهارم تدریس می‌شود اما در ایران در کلاس سوم مدارس تطبیقی این ناهماهنگی‌های درسی را تنظیم می‌کنند. همینطور معلم‌های خوب و کارکشته‌ای در این مدارس تدریس می‌کنند.

6. مدرسه برای ایرانی‌های خارج از کشور

برای فرزندان سفیرها و کاردان‌ها و ایرانی‌هایی که در خارج از کشور زندگی می‌کنند اما تابعیت خارجی ندارند. تعداد دانش‌آموزان این مدارس کم هستند و آموزش در آن‌ها خیلی باکیفیت است. این مدارس ایرانی در اکثر کشورها وجود دارند.

7. مدارس هیئت امنایی یکی از انوع مدارس کشور

مدرسه هیئت امنایی یعنی چه؟ چهارچوب آموزشی مدارس هیئت امنایی هم مانند بقیه مدارس عادی توسط آموزش و پرورش تعیین می‌شود، اما بخش مالی و مدیریت‌شان توسط اولیا و مردم اداره می‌شود. این مدارس از تجهیزات آزمایشگاهی باکیفیتی برخوردارند و کارگاه‌های خوب و باکیفیتی را برای دانش‌آموزان برگزار می‌کنند.

همینطور کارگاه‌های مهارتی برای والدین برگزار می‌کنند و همچنین این مدارس آزمون ورودی ندارند اما برای ثبت نام سخت‌گیری‌هایی از لحاظ معدل دارند. در حالت کلی می‌توان گفت این مدارس کیفیت بالایی دارند اما باید برای انتخاب این مدارس تحقیقات کامل و مناسبی انجام داد. اغلب مدارس هیئت امنایی از عنوان مدارس خیرساز هم شناخته می‌شوند.

8. مدارس اقلیت‌های دینی

مدارس اقلیت‌های دینی اغلب بصورت دولتی هست و علاوه بر مفاد درسی تصویب شده توسط آموزش و پرورش کتاب‌های دینی و هدیه‌های آسمانی‌شان مربوط به دین و مذهب خودشان است، در برخی از مدارس مثل مدارس ارمنی‌ها ادبیات ارمنی هم جز کتب درسی است.

9. مدارس بزرگسالان (شبانه)

این مدارس برای کسانی است که سن بالایی (بالاتر از حد مجاز برای هر پایه تحصیلی) دارند و به هر دلیلی تحصیل نکرده اند، است. کلاس‌های مدارس بزرگسالان معمولا عصرها تشکیل می‌شود. در هر منطقه یا هر سه منطقه یک مدرسه بزرگسالان وجود دارد.

این مدارس معمولا کلاس‌های حضوری زیادی در طول یک سال تحصیلی برگزار نمی‌کنند و اغلب چکیده درس‌ها تدریس می‌شود و فقط روی دروسی مثل ریاضی، فیزیک، شیمی تمرکز می‌شود.

10. مدارس تجربی یا رشدی چه مدارسی هستند؟

برنامه‌ریزی مدارس رشدی برحسب مهارت است و قصد دارند بیشتر مهارت‌های دانش‌آموزان خود را بالا ببرند، همینطور شیوه ثبت نام آن‌ها بصورت مختلط است. اگر فرزند خود را در این مدارس ثبت نام کنید باید انتظار داشته باشید مهارت‌های زندگی و اجتماعی او بالا برود و آموزش دیدن به صورت جدی، به طوری که در مدارس عادی هست، را تجربه نکند.

بیشتر خانواده‌هایی که حس می‌کنند فرزندشان توانایی یادگیری پائین‌تری دارد و نمی‌خواهند او تحت فشارهای آموزش قرار بگیرد، مدارس رشدی را انتخاب می‌کنند. اما این والدین حتماً در نظر دارند که در کنار مدرسه برای فرزندشان معلم خصوصی بگیرند، زیرا معلم خصوصی می‌تواند روش تدریس خود را با توانایی‌ها و قدرت یادگیری شاگردش تنظیم کند تا این دانش‌آموز بخوبی دروس را یاد بگیرد. برخی از این دانش‌آموزان با گرفتن یک معلم خصوصی خوب و موثر می‌توانند برای پایه ششم وارد مدرسه معمولی شوند.

11. مدارس حرفه‌ای

ممکن است نام مدارس حرفه‌ای را بین انواع مدارس کشور نشنیده باشید، این مدارس باتوجه به بافت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برخی از مناطق جغرافیایی شکل می‌گیرد. بیشتر این مدارس در روستاها و مناطق کم جمعیت که فرهنگ یا زبان کاملا متفاوتی دارند، مانند مناطق مرزی دیده می‌شود. به عنوان مثال در بعضی مناطق مرزی که زبان مردم ترکی است در مدارس هم به زبان ترکی حرف می‌زنند.

12. مدارس شاهد

این مدارس برای خانواده‌های شاهد و ایثارگر است اما از دیگر اقشار جامعه هم می‌توانند به این مدارس ورود کنند. برخی از مدارس شاهد آزمون ورودی هم دارند. کادر آموزشی این مدارس با دقت انتخاب می‌شوند و بر خروجی کار خود و تعداد شاگردان موفقشان حساس هستند.

13. مدارس قرآنی

بعضی خانواده‌ها که دوست دارند فرزندشان از نظر دانش دینی قوی باشد و در مدرسه کل قرآن را حفظ کند، فرزندان خود را به این مدارس می‌فرستند. معمولا مدارس قرآنی در هفته بین شش تا هفت ساعت کلاس‌های دینی و قرآنی دارند.

14. مدرسه ورزش

در یک مدرسه ورزش علاوه بر بخش‌های معمول هر مدرسه عادی روی برخی رشته‌های ورزشی تمرکز زیادی وجود دارد و دانش‌آموزان می‌توانند در یک رشته ورزشی خاص مورد علاقه خودشان حرفه‌ای شوند.

15. مدارس هوشمند

مدارس هوشمند یکی از 40 انواع مدارس در کشور است که آموزش آن براساس سیستم هوشمند و با استفاده از رایانه و اینترنت می‌باشد، حتی تکلیف‌گیری از دانش‌آموزان هم بصورت الکترونیکی انجام می‌شود، در این مدارس تمام منابع آموزشی و کمک آموزشی به شکل الکترونیکی طراحی شده است و مدرسه فیزیکی به شکل ایده‌آل آن در کار نیست.

کدام یک از این انواع مدارس مناسب است؟

همان‌‌طور که گفته شد انواع مختلفی از مدارس با جهت‌گیری‌ها و هدف‌گذاری‌های متفاوت در کشورمان وجود دارد، شما به عنوان والدین باید این انواع را بشناسید و کارکرد هر کدام را بدانید سپس با توجه به شرایط توانایی‌ها و علایق فرزندتان بهترین گزینه را برای او انتخاب کنید.

برای انتخاب یک مدرسه خوب بهتر است یک لیست از معیارها بنویسید و در مورد چند مدرسه تحقیق کنید و به آن‌ها امتیاز بدهید. در مقاله “بهترین مدرسه کدام است؟” معیارهای انتخاب یک مدرسه خوب و مواردی که باید به آن‌ها توجه کنید را گفته‌ایم.

استادی که در تهیه این مقاله ما را یاری کرده است، با کلیک روی عکس وارد صفحه شخصی استاد شوید.