چگونه فضای مجازی را برای کودکانمان امن کنیم؟

اینترنت منبع گسترده‌ای از اطلاعات خوب و بد است. اگر فرزندان شما یاد بگیرند که از آن عاقلانه استفاده کنند این فضا برای آن‌ها مانند یک کتابخانه بسیار مفید خواهد بود. اما یکی از نگرانی‌های والدین خطرات زیادی است که این دسترسی برای فرزندان آن‌ها ایجاد می‌کند.

برخی از والدین تا قبل از همه‌گیری ویروس کرونا و آنلاین شدن آموزش مدارس، اجازه‌ی دسترسی فرزندانشان به فضای مجازی نمی‌دادند. حالا این والدین سختگیر بیشترین نگرانی را دارند، زیرا آن‌ها بجای آموزش فرزند خود و کنترل دسترسی‌هایش، او را کاملا از این فضا دور نگه داشته‌ بودند.

در صورتیکه امروزه کودکان هم مانند بزرگسالان به استفاده از تکنولوژی و فضای مجازی نیاز دارند. پس بهتر است بجای سختگیری‌های بیش از حد، با هوش و سیاست رفتار کنید و علاوه بر دادن دسترسی‌های لازم به فرزندتان، به آن‌ها شیوه استفاده از فضای مجازی را آموزش دهید. در ادامه نکاتی ذکر می‌کنیم که می‌تواند در مدیریت دسترسی‌های فضای مجازی فرزندتان برای شما مفید باشد.

1. متناسب با سن فرزندتان محدودیت ایجاد کنید

برای ایجاد محدودیت در دسترسی به فضای مجازی به سن فرزند خود توجه کنید. همانطور که از یک سنی به بعد به فرزند خود اجازه بازی‌ کردن با بچه‌ها در کوچه را می‌دهید یا اجازه می‌دهید برای خودشان از فروشگاه خرید کنند. باید برای میزان دسترسی به فضای مجازی نیز سن فرزندتان را در نظر بگیرید.

پس هیچوقت به یک دانش‌آموز کلاس ششمی نگویید تو نمی‌توانی به گوشی همراه یا نرم‌افزارهای پیام‌رسان دسترسی داشته باشی. درمورد نوجوانان هم کنترل و نظارتگری شما باید از استقلال و اختیارات آن‌ها نکاهد.

2. از امکانات محدود کننده واتس‌‌ اپ، تلگرام و اینستاگرام استفاده کنید

مجدودیت سنی‌ای که واتس اپ و تلگرام برای کاربران خود در نظر گرفته‌اند بالای 16 سال است. اما به دلیل اینکه گاهی اپلیکیشن شاد پاسخگو نیست برخی معلمان از واتس اپ و تلگرام نیز استفاده می‌کنند. شما می‌توانید استفاده‌ی فرزندتان از این نرم‌افزارها را تحت کنترل قرار دهید. واتس اپ و تلگرام تنظیماتی دارند که می‌توانید اجازه دعوت به گروه‌ها را فقط به مخاطبین خود بدهید. اینستاگرام هم سن مناسب برای استفاده از خدماتش را بالای ۱۳ اعلام کرده‌است اما واقعا نظارتی بر نصب و استفاده از اینستاگرام وجود ندارد. اگر تشخیص می‌دهید استفاده از آن برای فرزندتان مناسب نیست در تنظیمات گوشی خود آن را جز لیست سیاه قرار دهید تا دسترسی به آن مسدود شود.

شما همینطور می‌توانید از نرم‌افزارهای کنترل کننده، سیم‌کارت‌های کودکان و تبلت‌های مخصوص کودکان استفاده کنید، که در ادامه آن‌ها را بیشتر توضیح می‌دهیم.

می‌توانید در مرورگر گوشی نیز دسترسی به سایت‌های نامناسب برای فرزندتان را مسدود کنید. به کودکتان درمورد گفتگو در فضای مجازی و کسانی که گفتگو کردن با آن‌ها ایرادی ندارد صحبت کنید و از آن‌ها بخواهید درصورت دریافت پیام از افراد ناشناس شما را مطلع کنند.

سیم‌کارت کودکان

سیم‌کارت کودکان و نوجوانان که به آن سیم‌کارت انارستان می‌گویند، برای 6 تا 18 سال تعریف شده است و تمام امکانات مکالمه، پیامک و اینترنت پُرسرعت نسل چهار و نیم سیم‌کارت‌های همراه اول را دارد. همینطور اینترنت این سیم‌کارت‌ها تنها به سایت‌های فهرست سپید که برای این رده سنی مناسب است، دسترسی دارد. به عنوان مثال کاربران این سیمکارت به اینستاگرام دسترسی ندارند. در این سیمکارت‌ها علاوه بر رایگان بودن استفاده از اپلیکیکیشن شاد، ترافیک سایر سرویس‌ها 50 درصد ارزان‌تر است.

تهیه سیمکارت انارستان رایگان است و تنها کافی است یکی از والدین با در دست داشتن کارت ملی و شناسنامه خود و کارت ملی فرزندشان به دفاتر همراه اول مراجعه کنند. (منبع)

تبلت کودکان

تبلت‌هایی که برای کودکان طراحی می‌شوند علاوه بر تمام امکانات تبلت‌های دیگر طراحی‌های فانتزی و جذابی برای کودکان دارند و به والدین امکان کنترل و ایجاد محدودیت برای فرزندشان را می‌دهند.

نارتب یک برند ایرانی است که تبلت‌های مخصوص کودکان را تولید می‌کند، همینطور برندهای خارجی زیادی تبلت‌های کودکان را تولید می‌کنند و در بازار موجود است.

3. از ابزارهای کنترل کننده‌ی فعالیت‌ کودکان استفاده کنید

1. نرم‌افزارهای کنترل کننده

نرم‌افزارهایی وجود دارد که به والدین این امکان را می‌دهد تا فعالیت‌های فرزندشان در فضای مجازی را چک کنند. این نرم‌افزارها سابقه سرچ‌ها، دانلودها و گفت‌و‌گوهای فرزند شما را اختیارتان می‌گذارند، حتی برخی از آن‌ها قابلیتی دارند که موقعیت مکانی فرزند شما را ردیابی کنند.

برخی از این برنامه‌ها به شما اجازه ‌می‌دهد تا برای نرم‌افزارهای مورد استفاده فرزندتان محدودیت زمانی تنظیم کنید حتی شما می‌توانید سرچ‌ها، مکالمات و موارد دیگری که توسط فرزندتان حذف شده را ببینید. این برنامه‌ها درصورت ردیابی عکس، ویدئو یا محتوای نامناسب به والدین هشدار می‌دهند.

برخی از این نرم‌افزارها عبارتند از:

1. FamiSafe؛

2. Family Time؛

3. Mobicip؛

توجه داشته باشید که این نرم‌افزارها را با توجه به سن فرزندتان استفاده کنید. این نرم‌افزارها برای کودکان ابتدایی مناسب است، استفاده از آن‌ها روی گوشی نوجوانان به آن‌ها حس بدی منتقل می‌کند. اما در مواردی اگر نوجوان شما می‌خواهد با دوستانش به سفری در منطقه ناآشنایی برود می‌توانید او را از نگرانی‌تان آگاه کنید و با یک نرم‌افزار ردیابی، از مکان او آگاه شوید.

2. حساب کاربری ویندوز

شما می‌توانید در ویندوز نیز برای کودکتان حساب کاربری مخصوص به خودش را بسازید فقط کافی است وقتی حساب کاربری جدید را می‌سازید بعد از انتخاب Family & other users، گزینه Add a family member و سپس  Add a child را انتخاب کنید، در این صورت این حساب کاربری امکانات خاصی خواهد داشت مانند ثبت فعالیت‌ها و ارسال در قالب ایمیل برای شما، مسدود کردن وبسایت‌های نامناسب و همینطور شما می‌توانید یک لیست سفید از سایت‌های مورد نظرتان بسازید تا کودکتان تنها به آن‌ها دسترسی داشته باشد.

3. نسخه کودکان در تلفن همراه

گوشی‌های سامسونگ و اپل تنظیماتی دارند که می‌توانید گوشی را روی نسخه کودکان قرار دهید. این نسخه‌ها قابلیت کنترل و ایجاد محدودیت والدین را دارند و طراحی جذابی برای کودکان دارند.

4. شبکه‌های اجتماعی مخصوص کودکان را به فرزندتان و دوستانش معرفی کنید

شبکه‌های اجتماعی کودکان جایگزین‌های خوبی برای واتس اپ، تلگرام و اینستاگرام برای کودکان است. این شبکه‌ها هم سرگرم کننده هستند هم فرزند شما را در برابر محتواهایی که مناسب سنشان نیست محافظت می‌کنند.

این شبکه‌ها نیز امکاناتی دارند که والدین می‌توانند علاوه بر نظارت بر عملکرد فرزندشان، محدودیت‌هایی را برای آن‌ها ایجاد کنند. این شبکه‌ها شامل امکانات گپ و گفت دوستانه، تماس تصویری، بازی‌ها و سرگرمی‌هاست و جایگزین خیلی خوبی برای واتس اپ، تلگرام و اینستاگرام است.

علاوه بر پیام‌رسان شاد، شبکه اجتماعی مداد یک پیام‌رسان ایرانی است که برای بچه‌ها طراحی شده و محیطی امن و قابل اعتماد دارد.

چند نمونه از شبکه‌های اجتماعی خارجی هم که با هدف استفاده کودکان راه اندازی شده‌اند را در ادامه معرفی می‌کنیم، این شبکه‌ها به زبان انگلیسی هستند:

1. gromsocial ؛
2. GoBubble ؛
3. Kidzworld: Chat Room & Forums ؛
4. Poptropica.com ؛

5. سرگرمی‌های مخصوص کودکان را به آن‌ها پیشنهاد دهید

بازی‌های مختلف ایرانی و خارجی بسته به سن فرزند شما وجود دارد که خیلی از آن‌ها آموزشی هستند یا به تمرکز و خلاقیت فرزند شما کمک می‌کنند. برای کودکان اول تا سوم ابتدایی بازی‌هایی وجود دارد که به آن‌ها الفبا، اعداد، جمع و تفریق یا ضرب و تقسیم را آموزش می‌دهد.

بازی‌های کاوشگری که نیاز به فکر کردن و تمرکز دارد برای کودکان و نوجوانان مفید است و می‌تواند برای آن‌ها ورزش ذهنی باشد و خلاقیتشان را افزایش دهد. اپلیکیشن‌هایی که قصه تعریف می‌کنند یا کتاب می‌خوانند هم برای بچه‌های درونگرا و آن‌هایی که قصه‌ها را دوست دارند گزینه‌ی مناسبی است.

6. از مرورگرهای مخصوص کودکان استفاده کنید

گوگل مرورگر محبوبی را برای کودکان طراحی کرده و در اختیار کاربران خود قرار داده است. در این مرورگرها از طراحی‌های محبوب برای کودکان استفاده شده که می‌تواند برای آن‌ها جذاب باشد. این مرورگرها امکان محدود کردن دسترسی را به والدین می‌دهند. والدین می‌توانند سایت‌‌هایی را در لیست سفید قرار دهنید تا کودکشان تنها به آن‌ها دسترسی داشته باشد.

برخی از این مرورگرها عبارتند از:

1. مرورگر KidRex؛ (زبان فارسی را پشتیبانی می‌کند)
2. مرورگر Kiddle؛ (زبان فارسی را پشنیبانی نمی‌کند)

7. در کنار کنترل کردن آموزش هم بدهید

اگر شما والدینی منطقی باشید و شیوه تربیتی خود را براساس گفتگو و به رسمیت شناختن حق فرزندتان گذاشته باشید، فرزند شما طوری بار آمده است که باور دارد وقتی شما از وجود یک خطر صحبت می‌کنید حتما باید به شما اعتماد کند.

البته که چنین پدر و مادرهایی فرزندشان را از خطرات نمی‌ترسانند، بلکه با اطمینان دادن به فرزندشان از اینکه همیشه مراقبش هستند، از او می‌خواهند که هشیار باشد زیرا او خودش آنقدر قوی و باهوش هست که بتواند از خودش مراقبت کند و رفتار درست را انتخاب کند اما هر وقت به مشکل بخورد پدر و مادر در کنارش هستند.

اما متاسفانه همه‌ی پدر و مادرها چنین شیوه تربیتی ندارند، برخی به فرزندشان می‌گویند: “من می‌گویم نباید گوشی داشته باشی” یا “فقط یک ساعت می‌توانی گوشی را داشته باشی و سر کلاست حاضر شوی و باید در این یک ساعت کنار خود من بنشینی”

کودک این خانواده اصلا نمی‌داند پدر و مادرش از چه چیزی نگران هستند، با خودش فکر می‌کند چطور همکلاسی‌هایش یا خودشان گوشی و تبلت دارند یا با گوشی پدر و مادرشان بازی می‎‌کنند و با دوستانشان گفتگو می‌کنند اما او نمی‌تواند؟ مگر او چه تفاوتی با بقیه دارد؟

معلوم است که این کودک هم از چیزی که نمی‌داند چیست می‌ترسد و هم احساس حقارت و کم‌ارزشی می‌کند.

وقتی نگرن استفاده بیش از حد نوجوان خود از تلفن همراه و فضای مجازی هستید، باید حتما از در گفتگو و صمیمیت وارد شوید، به او اطمینان بدهید که نگرانش هستید و اصلا نمی‌خواهید در مسائل شخصی‌اش دخالت کنید. وقتی فضای مسالمت‌آمیزی بین والدین و فرزندشان حاکم باشد حتما فرزند این خانواده به راحتی برای کنتزل خطرات فضای مجازی با والدین‌اش همراه می‌شود.