راه‌های ایجاد انگیزه برای موفقیت تحصیلی در کودکان و نوجوانان
آنچه مطالعه خواهید کرد
ایجاد انگیزه در کودکان و نوجوانان از دغدغه‌های مهم همه والدین می‌باشد. بسیاری از والدین از طریق راه‌های مختلف سعی دارند انگیزه تحصیلی را در فرزندان خود به وجود آورند. ایجاد انگیزه برای درس خواندن در کودکان و نوجوانان بسته به شرایط سنی فرزندتان راه‌های متفاوتی دارد. مثلا در دوران دبستان، خوشحال کردن والدین هدف اصلی کودکان است و می‌دانند که با درس خواندن می‌توانند رضایت والدین‌شان را جلب کنند.
اما در دوران نوجوانی اولویتهای فرزند شما تغییر میکند و ممکن است درس خواندن برای آنها اولویت اول را نداشته باشد. همچنین در همه رده‌های سنی، شکست‌های پیاپی در امر تحصیل موجب بی‌انگیزگی دانش‌آموزان می‌شود. در ادامه نقشی که والدین، همسالان، معلم و خود دانش‌آموز می‌تواند در ایجاد انگیزه تحصیلی داشته باشد را بررسی می‌کنیم.
والدین چطور می‌توانند برای کودک یا نوجوان‌شان ایجاد انگیزه کنند؟
خانواده در تمام مسائل مهم فرزندان، نقش موثری دارد. انگیزه درس خواندن نیز از این امر مستثنی نیست. عواملی مانند وضعیت روابط خانوادگی، وضعیت اقتصادی، نوع تربیت فرزندان در وضعیت تحصیلی و موضع دانش‌آموز نسبت به درس خواندن موثر می‌باشد.
به طور مثال والدینی که به مسائل درسی فرزند خود اهمیت ویژه‌ای نشان می‌دهند و درس خواندن را به در خانواده خود یک امر ارزشمند به شمار می‌آورند و در تلاشند تا شرایط تحصیلی مناسبی را برای فرزندشان آماده می‌کنند فرزندان با انگیزه‌تری دارند.
البته حمایت و پشتیبانی والدین از دانش‌آموزشان نیز باید در حد اعتدال باشد. زیرا حمایت زیاد فرزندان را وابسته میکند و بی‌اهمیتی موجب سرخوردگی در فرزندان می‌شود. والدین به هیچ وجه نباید به جای فرزندانشان تصمیم بگیرند و آنها را مجبور به عمل کنند، بلکه باید همچون یک حامی نظاره گر عملکرد آنها باشند و آنها را تشویق کنند.
تشویق‌های والدین اعتماد به نفس دانش‌آموزان مخصوصا کودکان ابتدایی را بالا می‌برد. البته این تشویق‌ها باید به اندازه‌ی کاری که انجام می‌دهند باشد. زیرا درس خواندن جزء وظایف فرزند شماست و نباید باعث شوید درس خواندن برای او به باج گرفتن از پدر و مادر تبدیل شود.
در درجه اول شما باید خواسته‌های خودتان را متناسب با توانایی‌ها و علایق فرزندتان باشد. بهتر است نقاط قوت و ضعف فرزند خود را بدانید و استعداد او را در زمینه‌های مختلف کشف کنید تا حمایت خود را در مسیر درستی قرار دهید. برای اطلاعات بیشتر در زمینه استعدادیابی فرزندانتان مقاله “چگونه استعداد فرزند خود را بشناسیم؟” را بخوانید.
شما باید محیطی مناسب و صمیمی را در خانه ایجاد کنید، تا روحیه فرزندانتان حفظ شود. خوب است که عادت‌های مثبت مانند کتابخوانی را در منزل خود ارج بنهید و از دوران کودکی به فرزندتان آموزش دهید.
بهتر است به کودک و نوجوانتان کمک کنید که در زندگی هدف داشته باشند. برای کودکتان اهداف کوتاه مدت و قابل دستیابی تعیین کنید تا با رسیدن به آنها احساس موفقیت و کامیابی داشته باشند و انگیزه آنها بالا برود. مثلاً هدف یک کودک پیش دبستانی می‌تواند این باشد که با خمیر‌بازی‌هایش یک گُل درست کند و در ویترین خانه بگذارد تا باعث زیبایی آن بشود و وقتی مهمان‌ها می‌آیند، ببینند که او چه کاردستی زیبایی درست کرده است.
اما در مورد نوجوانان قضیه متفاوت است. یکی از نیازهای دوران نوجوانی داشتن هدف‌های بزرگ است، به نوجوانتان کمک کنید که استعدادهای خود را در زمینه‌های مختلف بیابد و بتواند برای آینده خود هدفگذاریهای بلند مدت کند. شما نیز از او و اهدافی که دارد حمایت کنید و همراهش باشید. برای اطلاعات بیشتر درمورد دوره نوجوانی و چالش‌های نوجوانان مقاله “با نوجوان خود چطور رفتار کنیم؟” را بخوانید.
فرزند شما احتیاج دارد یک راهنما و مشاور در کنار خود داشته باشد تا بتواند با شناسایی توانایی‌های او، برای هدف‌گذاری درست به او کمک کند و با ایجاد انگیزه در نوجوان را برای رسیدن به اهدافش کمک کند. یک معلم خصوصی باتجربه و ماهر علاوه بر اینکه وظیفه آموزش دروس به شاگردش را برعهده دارد، توانایی‌ها و استعداد او را شناسایی میکند و می‌تواند برای ادامه مسیر زندگی به او کمک کند.
تجربه یکی از اساتید استادبانک درمورد استعدادیابی و ایجاد انگیزه در شاگرد نوجوانش:
یکی از دانش‌آموزان من به نام مهیار، استعداد خودش را در زمینه کامپیوتر پیدا کرده بود و والدینش هم از او حمایت کرده بودند. او توانسته بود از مایکروسافت نوبت مصاحبه بگیرد. اما از لحاظ ورزشی ضعیف بود، خانواده او هیچ وقت اجازه ورزش کردن به او نداده بودند و تنها او را به درس خواندن محدود کرده بودند. برای همین اعتماد به نفس انجام دادن هیچ ورزشی را نداشت و این قضیه گاه او را ناراحت می‌کرد.
مهیار می‌گفت من در زندگی‌ام بسیار موفق هستم اما گاهی اوقات احساس پوچی می‌کنم و فکر می‌کنم زندگی‌ام ملال‌آور شده است. وقتی این قضیه را با معلم مدرسه‌اش در میان گذاشته بود، معلمش او را سرزنش کرده بود و گفته بود که نباید این فکرها را بکند. اما زمانی که این نکته را به من گفت، من به او گفتم که تو باید حتماً یک ورزش را انتخاب کنی. او گفت من بیش از اندازه لاغر هستم و در هر ورزشی که وارد می‌شوم بد عمل می‌کنم.
من برای این که استعداد او را کشف کنم، به او گفتم که با هم به پارک برویم و ببینیم بقیه بچه‌ها چه کار می‌کنند. ما آنجا با هم غذا خوردیم و دیدیم که بعضی‌ها بسکتبال بازی می‌کردند، بعضی‌ها اسکیت و دوچرخه سواری و… من از مهیار پرسیدم به نظر تو کدام یک از این‌ها هیجان‌انگیزتر است؟ گفت نمی‌دانم. ما در مرحله اول پینگ پنگ گرفتیم و چند دست بازی کردیم.
بعد از مدتی مهیار به من گفت که بعضی از بچه‌ها در پارک دوچرخه‌سواری می‌کنند به نظر شما می‌توانم دوچرخه‌سواری هم بکنم؟ ما چند روز هم دوچرخه‌سواری کردیم و در نهایت رسیدیم به اسکیت. اسکیت سخت‌ترین ورزشی بود که بچه‌ها در پارک انجام می‌دادند، وقتی من امتحان کردم برای من خیلی سخت بود. ولی مهیار بعد از این که چند بار زمین خورد، به راحتی توانست روی اسکیت بایستد. من متوجه شدم که مهیار استعداد زیادی در اسکیت دارد به او گفتم به نظر من تو می‌توانی در این ورزش حرفه‌ای شوی و مهیار هم چون به من ایمان داشت این را پذیرفت. حالا مهیار در پارک نهج البلاغه به مهیار اسکیت معروف است.
چطور انگیزه در کودک و نوجوان بین همسالانشان افزایش می‌یابد؟
کودکان و نوجوانان دائما در حال مقایسه خود با همسالانشان هستند. دانش‌آموزانی که در جمع دوستان خود پذیرفته شده و محبوب هستند، در امور مختلف با انگیزه‌تر عمل می‌کنند. تاثیر دوست و همسالان در امور اجتماعی و یادگیری بسیار زیاد است. اگر دانش‌آموز در گروه‌های موفق باشد، در موفقیت فرد جنبه مثبت را داشته‌اند.
نقش معلمان در ایجاد انگیزه در کودکان و نوجوانان
سومین عامل ایجاد انگیزه در کودک و نوجوان برای موفقیت تحصیلی معلم است. معلم یک فرد بسیار مهم در انگیزه‌دهی تحصیلی است. بدبینی به معلم و ارتباط برقرار نکردن دانش‌آموزان با روش تدریس معلمشان علت اصلی بی‌انگیزه شدن و بی‌علاقگی شان نسبت به درس است.
هر دانش‌آموز باتوجه به سطح یادگیری و توانایی‌هایی که دارد، یک روش تدریس خاص برای او مناسب است. برای همین اگر روش تدریس یک معلم اشتباه باشد یا برای فرزند شما مناسب نباشد، می‌تواند او را نسبت به درس بی‌انگیزه کند. برای اطلاعات بیشتر مقاله “علت بی علاقگی به درس فرزندم چیست؟” را بخوانید.
عوامل فردی موثر بر ایجاد انگیزه در کودکان و نوجوانان
تجاربی که دانش‌آموزان در مراحل مختلف تحصیلی کسب می‌کنند در انگیزه تحصیلی او تاثیر دارد. دانش‌آموزانی که به تدریج بی‌انگیزه می‌شوند، ممکن است اهدافی که در زندگی دارند را خودشان تعریف نکرده باشند، اگر پدر و مادر بدون توجه به علایق فرزندشان برای او هدف تعیین کنند و او را موظف به رسیدن به آن هدف کنند کم کم موجبات بی‌انگیزگی فرزندشان را به وجود می‌آورند.
شکست‌های متعدد در امر تحصیل و گرفتن نمرات پایین هم می‌تواند از عوامل بی‌انگیزگی کودکان و نوجوانان باشد. اگر والدین بدون تهدید و سرزنش و از موضعی همدلانه با فرزندشان صحبت کنند، فرزندشان قبول میکند که در مواقعی مشکل از خودشان بوده است.
در شرایط مختلف دانش‌آموزان به دلیل عدم تلاش، شکست می‌خورند اما فکر می‌کنند صلاحیت انجام آن کار را نداشته‌اند. باید به او یاد بدهیم که اگر در کاری موفق نشد به خاطر عدم تلاش اوست. در تمام موقعیت‌ها، والدین باید خونسردی خود را حفظ کنند تا بتوانند موقعیت‌ها را کنترل کنند. می‌توانید برای شناسایی عواملی که باعث افت تحصیلی فرزندتان می‌شود مقالات: “با درس نخواندن فرزندم چه کنم؟” و ” افت تحصیلی نوجوانان چه دلایلی دارد؟ چطور آن ها را رفع کنیم؟” را بخوانید.
فرزند شما در چه رده سنی است؟ آیا راهی برای افزایش انگیزه او دارید؟
توانسته‌اید با افزایش انگیزه، تلاش و کوشش او را افزایش دهید؟
ایده ها و تجربیات خود را برای ما و دیگر خوانندگان در بخش نظرات بنویسید.
چطور در کودک ابتدایی خود انگیزه درس خواندن ایجاد کنیم؟
تشویق کردن کودکان بهترین راه برای ایجاد انگیزه درس خواندن است اما این تشویق کردن اگر بیش از حد باشد، کم کم درس خواندن برای کودک تبدیل به راهی برای باج گرفتن از پدر و مادر می‌شود برای همین باید تشویق‌ها را به اندازه‌ی کار مثبتی که انجام می‌دهند در نظر بگیرید.
ایجاد انگیزه درس خواندن در نوجوانان چه راههایی دارد؟
در دوره نوجوانی اولویتهای فرزند شما تغییر میکند و درس خواندن اهمیت خود را از دست میدهد، بنابراین بهترین راه انگیزه دادن به نوجوانان کمک کردن به آنها برای هدفگذاریهای بلند مدت بر اساس استعدادها و علایقشان است.
نظر خود را در مورد این مطلب بیان کنید: