نقش معلم مدرسه در یادگیری
آنچه مطالعه خواهید کرد
نقس معلم در زندگی دانش‌آموز بسیار پررنگ است. همه ما معلمانی داشته‌ایم که هیچگاه نام و چهره‌شان را فراموش نمی‌کنیم. اما مسیر شغلی و آینده دانش‌آموز معمولا بعد از به پایان رساندن دبیرستان شکلِ جدی به خود می‌گیرد. فرد به عنوانِ یک شخصِ بالغ، با سردرگمی وارد جامعه می‌شود و هنوز متوجه نیست که به دلیل ضعف‌های فراوان سیستم آموزشی چه چیزهایی را باید در مدرسه یاد می‌گرفت که هنوز یاد نگرفته است.
یک دانش‌آموز در طول تحصیل خود حدودا با 60 معلم مختلف کلاس برمی‌دارد. بعضی از این معلمان در حوزه کاری خود درجه یک و متخصص هستند. اما چه می‌شود که حتی این معلمان حرفه‌ای و کاربلد هم در کلاس عمومی تاثیر کمرنگی بر موفقیت تحصیلی دانش‌آموز می‌گذارند؟
در طول 12 سال تحصیل حدودا با 60 معلم و و استاد کلاس عمومی داشتید. چند نفر از آنها را به خاطر می‌آورید؟ چند نفر از آنها تاثیر شگفت‌انگیزی در مسیر یادگیری شما داشتند؟
نگاهی کوتاه به نظام آموزشی ایران
آموزش و یادگیری عمری به درازای پیدایش انسان دارد. اجداد ما در سال‌های بسیار دور یاد می‌گرفتند که چطور شکار کنند، از ابزارها استفاده کنند و چطور مفاهیم مختلف را به یکدیگر منتقل کنند. مدارس آن دوران کمی با مدارس امروزی متفاوت بود. دانش‌آموزان به جای فیزیک یا ریاضیات نحوه جنگیدن با سلاح‌ها و راه و رسم زنده ماندن را یاد می‌گرفتند. طی هزاران سال که انسان‌ها پیشرفت کردند و تمدن در جهان گسترس پیدا کرد، باز هم آموزش محدود به گروه‌های خاص می‌شد و عموم مردم از یادگیری علوم روز محروم بودند.
آموزش و یادگیری از زمان پیدایش انسان وجود داشته است.
کشور ما قدمت طولانی در آموزش و یادگیری دارد. برای مثال در دوره ساسانی و حتی قبل از ظهور اسلام دانشگاهی به نامِ دانشگاه جندی‌شاپور در ایران وجود داشت که محل گردهمایی دانشمندان ایران و کشورهای دیگر بود. طی این سال‌ها آموزش به شکل سنتی در ایران رواج داشت تا از سال 1254 هجری شمسی اولین مدارس که شبیه به مدارسِ امروزی بودند شروع به کار کردند.
عمر نظام آموزشی جدید و نسبتا پیشرفته در ایران به 100 سال هم نمی‌رسد. در آخرین تغییرات نظام آموزشی، دوره پیش‌دانشگاهی حذف شد و مقطع ششم ابتدایی جایگزین آن گردید. به این ترتیب در حال حاضر نظام آموزشی ایران 6-3-3 بوده و در 2 دوره ابتدایی و متوسطه (جمعا 12 سال) ارائه می‌شود.
آیا نظام آموزشی ایران کارآمد است؟
ژان ژاک روسو اولین کسی بود که انتقادهای سختی به نظام آموزشی قرن هجده اروپا وارد کرد. او معتقد بود که کودکان باید چیزهایی را یاد بگیرند که در زندگی به دردشان می‌خورد؛ هر چیزی غیر از آن باید دور ریخته شود. صرف‌نظر از اینکه چقدر حق با ژاک روسو بوده و تا چه اندازه حرفش درست بوده است، کسی منکر این نمی‌شود که نظام آموزشی ایران هنوز کارایی لازم را نداشته و جای بهبود دارد.
بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران معتقدند که نظام آموزشی ایران قدرت تفکر و اندیشیدن را از دانش‌آموزان می‌گیرد. شاید همه‌چیز روی کاغد قشنگ به نظر برسد و مسئولان از تغییر و تحولات اساسی که در آموزش و پرورش ایجاد شده تحلیل و تمجید کنند؛ اما در واقعیت، اصلا اینطور نیست و در مدارس کار مفیدی برای آماده‌سازی دانش‌آموز در شروع زندگی انجام نمی‌شود. بیشتر دانش‌آموزان هیچ ایدۀ شفافی برای آینده خود ندارند، مدرسه هم کمک زیادی نمی‌کند که آن را پیدا کنند.
چند نمونه از مشکلات نظام آموزشی ایران
مشکلات و معضلات زیادی در نظام آموزش ما وجود داشت که برای آنها راه‌حل‌هایی ارائه شده است. یکی از این مشکلات بزرگ کنکور بود که در سال‌های قبل باعث افسردگی بعضی از دانش‌آموزان می‌شد و در کمال تاسف نوجوانانی را می‌دیدیم که به خاطر فشار روانی کنکور و خانواده دست به خودکشی می‌زدند. یکی از راه‌حل‌های این مشکل، پذیرش بدون کنکور در بعضی از رشته‌ها و دانشگاه‌ها بود. امروزه در کنار کنکور سراسری، دانشگاه‌های زیادی بدون آزمون ورودی دانشجو می‌پذیرند که یک تغییر نسبتا مثبت در سیستم آموزشی کشور به حساب می‌آید.
اگر دفترچه کنکور 15 سال پیش را باز کنید و ورق بزنید، سوالاتی پیدا می‌کنید که دقیقا از متن کتاب درسی استخراج شده‌اند. می‌توانیم درسِ مهمِ زیست‌شناسی در کنکور تجربی را مثال بزنیم که بعضی از سوالات طراحی شده در این درس، بیشتر حافظه دانش‌آموز را به چالش می‌کشیدند. این ضعف در سیستم آموزشی جلوی تفکر و تحلیل دانش‌آموزان را می‌گرفت. با مرور کنکورهای 5 سال اخیر به خوبی متوجه می‌شوید که سوالات به سمتی مفهومی شدن حرکت کردند. این یعنی دانش‌آموز باید قدرت حل مسئله داشته باشد و فقط مطالب درسی را طوطی‌وار حفظ نکند.
بررسی نقش معلم در یادگیری دانش‌آموز
1 – تمرکزِ معلم بین تعداد زیادی از دانش‌آموزان تقسیم می‌شود
در کلاس‌های مدرسه تقریبا 20 تا 40 دانش‌آموز در یک کلاس حضور پیدا می‌کنند. معلم با دانش‌آموزان زیادی سروکار دارد که هر کدام در 3 سطح تحصیلی ضعیف، متوسط و قوی قرار می‌گیرند. در این شرایط کار معلم سخت می‌شود. چون اگر سطح پایین تدریس کند، دانش‌آموزان قوی خیلی زود خسته شده و کلاس مفیدی را تجربه نخواهند کرد. از طرفی اگر معلم سطح بالا تدریس کند، دانش‌آموزان ضعیف و متوسط به مشکل می‌خورند.
2 – معلم انرژی زیادی برای مدیریت کلاس صرف می‌کند
یک موضوع دیگر مربوط به انضباط دانش‌آموزان است. در کلاس‌های عمومی چون تعداد دانش‌آموزان زیاد است، معمولا عوامل حواس‌پرتی هم زیاد می‌شود. بچه‌ها به اقتضای سن خود شیطنت می‌کنند و بعضی از دانش‌آموزان هم همیشه سعی دارند نظم کلاس را به هم بزنند. در این شرایط بیشترِ انرژی معلم صرف مدیریت کلاس شده و کمتر می‌تواند روی تدریس تمرکز کند.
3 – تقسیم کلاس‌ها و ساعاتی که به دروس تخصصی اختصاص داده می‌شود کافی نیست
یک مشکل دیگر که اثرگذاری معلم مدرسه را پایین می‌آورد، زمان‌بندی آموزش و پرورش برای دروس است. برای مثال در دوره اول متوسطه، درس ریاضی باید 2 جلسه در هفته تدریس شود. این زمان برای بررسی عمیق کتاب درسی و تدریس عالی کافی نیست. خیلی از مشکلاتِ درسی دانش‌آموزان به خاطر این زمان کم که به درس ریاضی اختصاص داده شده، حل نشده باقی می‌مانند. پس یکی از بزرگترین مشکلاتی که کیفیت معلمان مدارس را تحت تاثیر قرار می‌دهد، کمبود زمان است.
4 – آموزش و پرورش به جای تمرکز روی کیفیت به سمتِ نتیجه گرایی حرکت کرده است
کمی قبل‌تر درباره ضعف‌های سیستم آموزشی کشور صحبت کردیم. یک مشکل بزرگ دیگر در آموزش و پرورش ایران وجود دارد که عواقب منفی بسیار زیادی برای معلمان و دانش‌آموزان دارد. این مورد چیزی نیست جزء نتیجه‌گرایی! متاسفانه وزارت آموزش و پرورش بیشتر به نتایج مثبت و تعداد قبولی دانش‌آموزان فکر می‌کند و کیفیت را اولویت قرار نمی‌دهد. معلمان در بسیاری از موارد مجبور می‌شوند به دانش‌آموزان ضعیف هم نمره قبولی بدهند؛ فقط به این خاطر که موقعیت شغلی خود را به خطر نیندازند. به این شکل دانش‌آموز با سوادِ کم به مقاطع بالاتر می‌رود و چون علاقه‌ای به مباحث درسی ندارد، لذت تدریس را از معلمان پرشور و باانگیزه می‌گیرد.
متاسفانه آموزش و پرورش در ایران بیشتر نتیجه‌گراست؛ به کیفیت تدریس اهمیت زیادی نمی‌دهد.
انتخابِ معلم خصوصی در کنارِ معلم مدرسه دانش‌آموز
نمی‌شود کلاس‌های عمومی مدارس را تعطیل کرد. البته مدتی است که به خاطر همه‌گیری ویروس کرونا، دانش‌آموزان و معلمان در منازل خود آموزش را دنبال می‌کنند. اما این اتفاق همیشگی نیست. بعد از باز شدن مدارس، فرزندتان دوباره به کلاس‌های درسِ حضوری برمی‌گردد. بهترین کار این است که از ترکیبِ هر 2 روش روش آموزشی استفاده کنید. یعنی فرزندتان مباحث درسی جدید را در کلاس درس به کمک معلم مدرسه یاد بگیرد، سپس برای کامل کردن فرآیند یادگیری سراغ معلم خصوصی برود.
بررسی تاثیر کلاس‌های عمومی و خصوصی
کلاس‌های درس به 2 شکل برگزار می‌شوند. کلاس عمومی مثل مدارس و آموزشگاه‌ها، کلاس‌های انفرادی که به کلاس‌های خصوصی معروف هستند. در کلاس‌های خصوصی آموزش به شکلِ شخصی‌سازی شده به دانش‌آموز ارائه می‌شود. یعنی در قدم اول معلم وضعیت دانش‌آموز را می‌سنجد و با توجه به نیاز او تعداد جلسات و سبک تدریس را تعیین می‌کند.
آموزش شخصی‌سازی شده یعنی معلم با توجه به نیاز هر دانش‌آموز، سطح علمی و روحیات او به شکلی عالی مطالب درسی را به او انتقال دهد.
استادبانک | بزرگترین سامانه درخواست معلم خصوصی در ایران
استادبانک یک شرکت دانش‌بنیان مستقر در مرکز رشدِ دانشگاه شریف است و خدمتِ اصلی آن درخواست معلم خصوصی به شکل حضوری و آنلاین در سراسر ایران می‌باشد. انتخاب و تایید اساتید در استادبانک با دقت بسیار بالا انجام شده و اساتیدی که اجازه تدریس می‌گیرند جزو بهترین‌های رشته خودشان به حساب می‌آیند.
آکادمی اساتید استادبانک، یک واحد مستقل در این شرکت می‌باشد که وظیفه آن آموزش مستمر به اساتید گلچین‌شده در سامانه است. بعضی از مباحثی که در آکادمی به اساتیدِ استادبانک آموزش داده می‌شوند عبارتند از:
- مشخص کردن هدف کلاس؛
- تعیین سطح شاگرد به صورت اصولی؛
- تقویت حس اعتماد به نفس در شاگرد؛
- انتخاب بهترین روش تدریس؛
- سنجش میزان یادگیری شاگرد؛
- تناسب حجم تکالیف با زمان و توان شاگرد؛
- جمع بندی مطالب در پایان هر جلسه؛
- گزارش دهی از روند برگزاری کلاس به والدین؛
- و…
آیا یک معلم مدرسه نقش کمرنگی در یادگیری دانش‌آموزان دارد؟
آیا یک کلاس عمومی نمی‌تواند بازدهی بالایی داشته باشد؟
نظرات و تجربیات خود را با ما و دیگر خوانندگان مقاله در میان بگذارید.
نظر خود را در مورد این مطلب بیان کنید: